“Είναι σημαντικό να θυμόμαστε όλοι ότι το πρόβλημα δεν έχει εκριζωθεί. Ο ιός είναι εδώ και μπορεί ανά πάσα στιγμή να αναζωπυρωθεί. Το πρόβλημα δεν έχει λυθεί- έχει προσωρινά ελεχθεί.”

Η χρήση μάσκας και οι αποστάσεις είναι το κύριο μέτρο για να αποτρέψουμε τις νέες εξάρσεις της επιδημίας και την ανάγκη για ένα νέο lockdown. Η χρήση μάσκας συστήνεται μάλιστα, ακόμη και σε ανοιχτούς χώρους, όταν η απόσταση του 1,5 μέτρου δεν μπορεί να τηρηθεί.

Από την πρώτη γραμμή της αντιμετώπισης της πανδημίας, τόσο ως μέλος της επιτροπής εμπειρογνωμόνων του Υπουργείου Υγείας για το νέο κορωνοϊό όσο και ως  πανεπιστημιακός ιατρός, η καθηγήτρια Παιδιατρικής  και  Λοιμωξιολογίας της Ιατρικής Σχολής του  ΕΚΠΑ, Διευθύντρια της Β΄ Παιδιατρικής Κλινικής του ΕΚΠΑ, στο Νοσοκομείο Παίδων “Παναγιώτη και Αγλαΐας Κυριακού”, Μαρία Τσολιά, σε συνέντευξή της στα “Χρώματα του Διαβήτη” κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την ανάγκη αυστηρής τήρησης των μέτρων ατομικής προστασίας. Τονίζει, ότι ο ιός είναι ακόμα εδώ, θεωρεί μεγάλη πρόκληση το άνοιγμα του τουρισμού, ωστόσο, δεν θεωρεί πιθανό το ενδεχόμενο να υπάρξει ένα νέο καθολικό lockdown, με τη μορφή που το ζήσαμε τους προηγούμενους μήνες. Όσο για τη λύση του προβλήματος; Αυτή θα έλθει με ένα αποτελεσματικό εμβόλιο, σημειώνει η κυρία Τσολιά, καθώς “το κόστος για να οικοδομήσουμε ανοσία της αγέλης, τόσο σε νοσηρότητα όσο και σε θανάτους, θα είναι τεράστιο”.

Αυτή τη στιγμή παρακολουθούμε όλοι μία νέα έξαρση κρουσμάτων στις ΗΠΑ, όπως πριν από λίγες ημέρες είχαμε δει μια μεγάλη αύξηση των περιστατικών στο Πεκίνο. Θα μπορούσε αυτή να είναι η αρχή ενός δεύτερου κύματος της επιδημίας; Ειδικός του ECDC σχολίασε πρόσφατα, πως το ερώτημα δεν είναι αν θα υπάρξει δεύτερο κύμα, αλλά πόσο μεγάλο θα είναι αυτό…

Δεν ξέρουμε αν πρόκειται για ένα δεύτερο κύμα που μπορεί να εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο. Υποθέτουμε ότι το δεύτερο κύμα δεν θα έλθει ομοιόμορφα. Ξέρουμε πως θα εκδηλωθούν εξάρσεις και επανεμφανίσεις του προβλήματος σε κάποιες περιοχές. Αυτό είναι σίγουρο. Οι τοπικές εξάρσεις που θα παρατηρηθούν δεν σημαίνουν απαραίτητα ένα δεύτερο γενικευμένο κύμα. Η εμφάνιση αλλά και ο έλεγχος αυτών των τοπικών εξάρσεων, θα εξαρτηθεί, θεωρώ, σε μεγάλο βαθμό τόσο από τους πολίτες, από το κατά πόσο δηλαδή θα εφαρμόσουν τα μέτρα, όσο και από τις τοπικές συνθήκες.

Είναι ευνόητο, ότι μια μεγάλη πρόκληση -ειδικά για τη χώρα μας- είναι το άνοιγμα του τουρισμού. Είναι πολύ πιθανό να υπάρξουν κάποιες τοπικές εξάρσεις, όμως υπενθυμίζω ότι μεγάλο ρόλο θα παίξει η συμμόρφωση του πληθυσμού στην εφαρμογή των μέτρων προφύλαξης.

Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι πρέπει να φοράμε τη μάσκα και να τηρούμε τις αποστάσεις κάθε φορά που βρισκόμαστε σε κλειστό χώρο με άλλα άτομα. Όχι μόνο στα μέσα μαζικής μεταφοράς, αλλά και στο χώρο εργασίας. Γιατί μπορεί να τηρούμε τις αποστάσεις,  κάτι όμως μπορεί να συμβεί και η απόσταση να μειωθεί – εκεί η μάσκα είναι απαραίτητη.

Η χρήση μάσκας και οι αποστάσεις είναι το κύριο μέτρο για να αποτρέψουμε τις νέες εξάρσεις της επιδημίας και την ανάγκη για ένα νέο lockdown. Η χρήση μάσκας συστήνεται μάλιστα, ακόμη και σε ανοιχτούς χώρους, όταν η απόσταση του 1,5 μέτρου δεν μπορεί να τηρηθεί.

Πού βρίσκεται σήμερα ο περίφημος δείκτης R0;

Ο ρυθμός αναπαραγωγής του ιού βρίσκεται πολύ κάτω από το 1, ενώ στα τέλη Ιουνίου ήμασταν πιο κάτω και από το 0,5!

Πόσα παιδιά έχουν νοσηλευτεί με COVID-19; Τι μάθαμε για τη συμπεριφορά του ιού στα μικρά παιδιά;

Στο νοσοκομείο μας νοσηλεύτηκαν 4 παιδιά (έως 16 ετών) από σύνολο 20 περίπου παιδιών που νοσηλεύθηκαν σε όλη τη χώρα. Από αυτά, μόνο ένα περιστατικό χρειάστηκε να νοσηλευτεί σε ΜΕΘ, στη Βόρεια Ελλάδα, καθώς είχε πολύ σοβαρό υποκείμενο νόσημα.

Γενικά, η νόσος είναι πολύ ήπια στα παιδιά και απαιτεί λίγες ημέρες νοσηλείας.

Επίσης, δεν είχαμε κανένα κρούσμα στη χώρα μας από το νεοφανές σύνδρομο PIMS-TS. Πρόκειται για ένα νέο σύνδρομο που μοιάζει με το Kawasaki, αποτελεί ωστόσο μια εντελώς νέα οντότητα. Από πρόδρομα δεδομένα που προέρχονται από τις ΗΠΑ και από το Ηνωμένο Βασίλειο φαίνεται να είναι κάτι ξεχωριστό και πρόκειται για σοβαρή νόσο.  Όμως, από τα μέχρι σήμερα δεδομένα φαίνεται ότι εκδηλώνεται πολύ σπάνια. Σύμφωνα με υπολογισμούς που έγιναν στις Η.Π.Α., ενώ η συχνότητα της λοίμωξης με το νέο κορωνοϊό ήταν 300 περιπτώσεις ανά 100.000 άτομα κάτω των 21 ετών, η συχνότητα του πολυσυστηματικού φλεγμονώδους συνδρόμου ήταν μόλις 2 περιπτώσεις ανά 100.000 άτομα αυτής της ηλικιακής ομάδας. Αν και η νόσος αυτή είναι σοβαρή, η συντριπτική πλειονότητα των παιδιών αναρρώνουν χωρίς προβλήματα και η θνητότητα είναι χαμηλή.

To PIMS-TS θα πρέπει να ανησυχεί τους γονείς;

Σε γενικές γραμμές, τα παιδιά που προσβάλλονται από τον νέο κορωνοϊό εκδηλώνουν ήπια νόσο. Πολλές φορές μάλιστα, δεν εκδηλώνουν καθόλου συμπτώματα. Άτομα ηλικίας έως 20 ετών φαίνεται από έρευνες ότι έχουν 50% χαμηλότερη ευαισθησία στη λοίμωξη, δηλαδή χαμηλότερη πιθανότητα να μολυνθούν.

Υπάρχουν μάλιστα και στοιχεία που δείχνουν ότι τα παιδιά μεταδίδουν λιγότερο συχνά τον ιό, ενδέχεται δηλαδή ο ιός να μεταδίδεται δυσκολότερα σε αυτά και να τον μεταδίδουν και αυτά λιγότερο.

Βλέπουμε, δηλαδή, μια εντελώς αντίθετη συμπεριφορά σε σχέση με τη γρίπη. Στη γρίπη γνωρίζουμε ότι τα παιδιά κάτω των 5 ετών νοσούν συχνότερα και βαρύτερα, καθώς επίσης και ότι τα παιδιά σχολικής ηλικίας νοσούν πιο συχνά και λειτουργούν ως πολλαπλασιαστές του ιού στην κοινότητα.

Και εδώ βέβαια υπάρχει και η αντίθετη άποψη- π.χ. μια κινεζική μελέτη έδειξε ότι το ποσοστό ενδοοικογενειακής μετάδοσης του κορωνοϊού δεν διέφερε μεταξύ παιδιών και ενηλίκων.

Μία άλλη μελέτη από το Ιολογικό εργαστήριο του Πανεπιστημίου Charité του Βερολίνου (Jone T.C. et al, An analysis of SARS-CoV-2 viral load by patient age) έδειξε, επίσης, ότι το ιικό φορτίο στο αναπνευστικό σύστημα των παιδιών είναι ισοδύναμο με εκείνο των ενηλίκων.

Η συγκεκριμένη μελέτη προκάλεσε έντονη συζήτηση, όμως η σημασία του ευρήματος αυτού σχετικά με τη μεταδοτικότητα της λοίμωξης δεν έχει διευκρινιστεί.

Σε κάθε περίπτωση, αυτό που γνωρίζουμε με βεβαιότητα, είναι ότι τα παιδιά νοσούν λιγότερο συχνά και  εμφανίζουν πιο ήπια νόσο. Φαίνεται ότι μεταδίδουν λιγότερο συχνά τη λοίμωξη αλλά αυτό το ερώτημα διερευνάται ακόμη.

Το “τέλος” της πανδημίας, θα έλθει με το εμβόλιο ή με ένα αποτελεσματικό φάρμακο και τη σταδιακή ανοσία του πληθυσμού;

Η ελπίδα μας στη μάχη κατά του κορωνοϊού είναι ένα αποτελεσματικό εμβόλιο, καθώς η ανάπτυξη συλλογικής ανοσίας (ή ανοσίας της αγέλης) θα έχει τεράστιο κόστος, τόσο σε νοσηρότητα όσο και σε θανάτους, κυρίως σε ευπαθείς ομάδες και ηλικιωμένους. Κι αυτό, γιατί ακόμη και σε πληθυσμούς όπου ο ιός κυκλοφορεί, η ανοσία της αγέλης κινείται σε πολύ χαμηλά επίπεδα, 7-15%.

Ποιο ήταν τελικά το μυστικό της επιτυχίας στην Ελλάδα; Το γρήγορο lockdown ή ο συνδυασμός των μέτρων;

Ήταν συνδυασμός πολλών παραγόντων. Και οι σωστές αποφάσεις που ελήφθησαν από την πολιτεία και από τους ειδικούς  και ο συνδυασμός των μέτρων, η συμμόρφωση των πολιτών προς τα μέτρα, με αίσθημα κοινωνικής και ατομικής ευθύνης και η μεγάλη ωριμότητα που έδειξε ο κόσμος.  Χωρίς τη συνεργασία  των πολιτών και τη συμμόρφωση στα μέτρα δεν θα μπορούσαμε να έχουμε ένα τόσο καλό αποτέλεσμα.

Βοήθησε και όλο αυτό που βλέπαμε λίγο πριν το lockdown να διαδραματίζεται στην Ιταλία;

Ίσως, γιατί η Ιταλία ήταν ένα παράδειγμα του πού θα μπορούσαν να φτάσουν τα πράγματα. Και ήταν ένα παράδειγμα όχι θεωρητικό, αλλά πραγματικό. Βέβαια, εδώ θα πρέπει να πούμε και κάτι άλλο: ότι και άλλες χώρες είδαν αυτό που συνέβη στην Ιταλία, όμως το αγνόησαν…Τα καταφέραμε καλά. Μπορέσαμε να ελέγξουμε το πρόβλημα. Πρέπει όμως να θυμόμαστε ότι το πρόβλημα δεν έχει εξαλειφθεί.

Βλέπουμε μια “χαλάρωση” όσον αφορά στην ατομική προστασία. Αυτό θα μπορούσε να μας στοιχίσει;

Αυτό είναι κάτι που πραγματικά μας ανησυχεί πολύ. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε όλοι ότι το πρόβλημα δεν έχει εκριζωθεί. Ο ιός είναι εδώ και μπορεί ανά πάσα στιγμή να αναζωπυρωθεί. Το πρόβλημα δεν έχει λυθεί- έχει προσωρινά ελεγχθεί.

Για αυτό και συνεχίζουμε να τηρούμε τα μέτρα προστασίας, να φοράμε τη μάσκα μας όταν βρισκόμαστε με άλλους ανθρώπους σε κλειστούς χώρους και όταν δεν τηρείται η απόσταση του 1,5 μέτρου, χωρίς εξαιρέσεις. Υπάρχουν ολοένα αυξανόμενα δεδομένα που υποστηρίζουν τη χρήση της μάσκας για τον περιορισμό και τη μετάδοση της λοίμωξης.

Είμαστε συνεχώς εκτεθειμένοι στον ιό, από τα σταγονίδια ενός ατόμου – δεν χρειάζεται να βήξει ή να φταρνιστεί. Σταγονίδια δραπετεύουν και όταν κάποιος μιλάει.

Τηρούμε τις  συνήθειες αναπνευστικής υγιεινής, βήχουμε στον αγκώνα μας και εξακολουθούμε να τηρούμε την υγιεινή των χεριών, με καλό πλύσιμο και χρήση αντισηπτικού. Επίσης, απολυμαίνουμε σχολαστικά όλες τις επιφάνειες.

Πρέπει να υιοθετήσουμε έναν νέο τρόπο ζωής για όσο διάστημα το πρόβλημα θα υπάρχει. Πρέπει να κατανοήσουμε και να συνειδητοποιήσουμε ότι για αρκετά χρόνια θα πρέπει να προσαρμόσουμε την κοινωνική μας συμπεριφορά σε αυτό, αν θέλουμε να αποφύγουμε να έχουμε πάλι κάποια σημαντική έξαρση.

Πρέπει να μάθουμε να ζούμε με τη μάσκα και τα άλλα μέτρα προφύλαξης. Πρέπει να μάθουμε να ζούμε με τον ιό.

Η πανδημία ανέδειξε ακόμη περισσότερο τη σημασία του εμβολιασμού, ωστόσο σε παγκόσμιο επίπεδο οι εμβολιασμοί μειώθηκαν λόγω του κορωνοϊού. Τι θα πρέπει να προσέξουν γονείς και ενήλικες;

Όπως αναφέραμε και παραπάνω, η ελπίδα μας για την αντιμετώπιση της πανδημίας είναι ένα ασφαλές και αποτελεσματικό εμβόλιο. Δυστυχώς, όμως, αυτό δεν είναι κάτι που θα γίνει σε λίγους μήνες- θα απαιτήσει χρόνο. Ακόμη και να υπάρξει, θα περάσει καιρός μέχρι να σιγουρευτούμε ότι είναι ασφαλές και να διαπιστώσουμε πόσο αποτελεσματικό είναι, πόσο διαρκεί η ανοσία που παρέχει κ.ο.κ.

Έως τότε, η μόνη μας άμυνα είναι η τήρηση των μέτρων προφύλαξης που αναφέραμε παραπάνω.

Και φυσικά ο εμβολιασμός, τόσο των παιδιών, όσο και των ενηλίκων, με όλα τα γνωστά εμβόλια: Κατά της γρίπης και κατά του πνευμονιόκοκκου, ιδιαίτερα για τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού και τα παιδιά.

Το φθινόπωρο, που αναμένεται η εμφάνιση της εποχικής γρίπης, αλλά και μία νέα έξαρση του κορωνοϊού, θα βρεθούμε αντιμέτωποι με ένα διπλό χτύπημα. Το φθινόπωρο που από τους ανοιχτούς χώρους θα περάσουμε σε κλειστούς χώρους με συνωστισμό, ενδέχεται να υπάρξει μεγάλη αύξηση των κρουσμάτων.

Δυστυχώς, εξαιτίας της πανδημίας καθυστέρησαν  για  σημαντικό  χρονικό διάστημα οι εμβολιασμοί των παιδιών. Και ο εμβολιασμός των μεγαλύτερων παιδιών (εν μέσω lockdown αυτό που συνεχίστηκε απρόσκοπτα ήταν ο εμβολιασμός των παιδιών έως 2 ετών). Επομένως, οι γονείς θα πρέπει να μεριμνήσουν για την πραγματοποίηση των εμβολιασμών των παιδιών τους, αλλά και για τον εμβολιασμό και των ίδιων. Είναι σημαντικό και οι υγειονομικοί να υποστηρίξουν τους εμβολιασμούς.

Τι απαντάτε ως μέλος της ομάδας των 26 σε εκείνους που αντιμετώπιζαν με σκεπτικισμό τις αναθεωρήσεις των οδηγιών και εκείνους που αρνούνται την ύπαρξη του ιού;

Βρεθήκαμε αντιμέτωποι με μια πανδημία. Κάτι πρωτόγνωρο που η ανθρωπότητα δεν είχε ζήσει για περισσότερα από 100 χρόνια.

Βρεθήκαμε αντιμέτωποι με έναν ιό που δεν ξέραμε ούτε πώς μεταδίδεται ούτε πόσο αποτελεσματικά είναι τα διάφορα μέτρα προφύλαξης. Όσο προχωράει η έρευνα και συσσωρεύονται δεδομένα, μπορούμε να δώσουμε με μεγαλύτερη σιγουριά συστάσεις και να πάρουμε αποφάσεις. Ήταν αναπόφευκτο όσο είχαμε κάτι τόσο άγνωστο απέναντί μας, να υπάρξουν αλλαγές, αναπροσαρμογές και αναθεωρήσεις για τον έλεγχο του προβλήματος.

Όσο για εκείνους που αρνούνται την ύπαρξη του κορωνοϊού, είναι ίσως ένα είδος ψυχολογικής άμυνας το να αρνείσαι ότι υπάρχει το πρόβλημα, που βοηθάει όμως για λίγο το άτομο, αλλά όχι μακροπρόθεσμα και αντικειμενικά. Η άρνηση αυτή υποδηλώνει  ψυχική και συναισθηματική ανωριμότητα και θέτει το άτομο σε κίνδυνο, αφού δεν λαμβάνει μέτρα προφύλαξης. Επιπλέον, τέτοιες απόψεις είναι επικίνδυνες για τη δημόσια υγεία, ιδιαίτερα όταν εκφράζονται δημόσια και απειλούν ό,τι μέχρι σήμερα έχει επιτευχθεί.

Ο ιός υπάρχει, το πρόβλημα είναι εδώ, το ζήσαμε και το έχουμε μπροστά μας. Είδαμε σε κάποιες άλλες χώρες, όπως στην Ιταλία, στις ΗΠΑ και στη Βρετανία να μην έχουν πού να βάλουν τους νεκρούς.

Το να καταλάβουμε ότι το πρόβλημα υπάρχει και το να μην καταφεύγουμε σε θεωρίες συνομωσίας θα μας βοηθήσει να προστατεύσουμε τον εαυτό μας και τους άλλους και να ελέγξουμε το πρόβλημα. Πρέπει να σταθούμε αλληλέγγυοι μεταξύ μας, με αίσθημα ατομικής και κοινωνικής ευθύνης  απέναντι στον εχθρό. Αυτή είναι η πραγματικότητα.

Πόσο σημαντικό είναι να συνεχίσουμε να τηρούμε τα μέτρα (και ποια περισσότερο) με το επικείμενο κύμα τουριστών;

Πάρα πολύ σημαντικό, ιδίως από τη στιγμή που περιμένουμε ανθρώπους από χώρες με μεγάλο πρόβλημα. Έχουν ληφθεί όλα τα απαραίτητα μέτρα και έχει γίνει μια πολύ μεγάλη προετοιμασία για τον αποτελεσματικό έλεγχο του προβλήματος, όπου υπάρξει. Τα σχετικά πρωτόκολλα έχουν καταρτιστεί με ακρίβεια και με ποιότητα για την αντιμετώπιση των περιστατικών λοίμωξης από τη νόσο. Και έχει στηθεί ένας ολόκληρος μηχανισμός για τον έλεγχο της εφαρμογής των μέτρων στα ξενοδοχεία, στα καταστήματα και  όπου αλλού χρειάζεται. Είναι σίγουρα μια πρόκληση το άνοιγμα του τουρισμού, αλλά θεωρώ πως είμαστε πολύ καλά οργανωμένοι.

Πισίνες και θάλασσα- Τι θα πρέπει να προσέξουμε; Ο ιός δεν ταξιδεύει στο νερό;

Δεν έχει αποδειχθεί η μετάδοση του ιού στο νερό. Ωστόσο, είναι πολύ σημαντικό και στη θάλασσα και στις πισίνες και έξω από αυτές να τηρούνται οι απαραίτητες αποστάσεις. O συνωστισμός θα πρέπει να αποφεύγεται σε οποιαδήποτε κατάσταση.

Θεωρείτε πιθανό να υπάρξει ένα νέο lockdown κάποια στιγμή στο μέλλον; Ή πιστεύετε πως θα καταφέρουμε, έχοντας πλέον περισσότερη γνώση, να ελέγξουμε την επιδημία με τοπικού χαρακτήρα καραντίνες;

Δεν θεωρώ πιθανό ένα γενικευμένο lockdown. Πιστεύω πως θα υπάρξουν τοπικού χαρακτήρα μέτρα, όπως έχει γίνει και στην Ξάνθη, όπου εμφανίστηκε κάποια έξαρση. Έχουμε πλέον οργανωθεί και ξέρουμε πώς να προφυλαχθούμε, αν εφαρμόσουμε τα μέτρα.

Διαβάστε επίσης / Τι έφερε στη ζωή μας η πανδημία