Η πνευμονιοκοκκική νόσος περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα λοιμώξεων που προκαλείται από το βακτήριο streptococcus pneumoniae. Είναι, λοιπόν, σημαντικό να προλαμβάνεται με τη χρήση των διαθέσιμων εμβολίων.
Ο πνευμονιοκόκκος αποικίζει συχνά το ανώτερο αναπνευστικό των ανθρώπων. Ωστόσο, νοσούν συνηθέστερα οι ευάλωτες ομάδες, όπως τα μικρά παιδιά, οι ηλικιωμένοι και οι ασθενείς με υποκείμενα νοσήματα. Η μετάδοσή του γίνεται με την αποβολή σταγονιδίων κατά τον βήχα, το φτάρνισμα και την κοντινή επαφή με νοσούντες ή φορείς του μικροβίου.
Οι πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις εκδηλώνονται πιο συχνά το χειμώνα και στις αρχές της άνοιξης. Ο πνευμονιόκοκκος αποτελεί το συχνότερο αίτιο βακτηριακής πνευμονίας στον άνθρωπο, ωστόσο μπορεί να εκδηλωθεί και ως βακτηριαιμία – σήψη, μέση ωτίτιδα, παραρρινοκολπίτιδα και μηνιγγίτιδα.
Πρόληψη
Ο εμβολιασμός έναντι του πνευμονιόκοκκου αποτελεί την καλύτερη πρόληψη για τη μείωση της συχνότητας και της θνησιμότητας που προκαλούν αυτές οι βακτηριακές λοιμώξεις.
Το εμβόλιο κατά του πνευμονιόκοκκου προφυλάσσει από σοβαρή πνευμονιοκοκκική νόσο σε ποσοστό 50-75%. Σύμφωνα με το εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμών, o εμβολιασμός συστήνεται σε όλα τα παιδιά κάτω των 5 ετών, σε άτομα μεταξύ 18-64 ετών που παρουσιάζουν παράγοντες κινδύνου για νόσηση και σε όλα τα άτομα άνω των 65 ετών. Άτομα με αυξημένο κίνδυνο για πνευμονιοκοκκική πνευμονία είναι οι ασθενείς με χρόνια καρδιοπάθεια (εξαιρείται η υπέρταση), χρόνια ηπατική νόσο, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, χρόνια πνευμονοπάθεια, σακχαρώδη διαβήτη, οι ανοσοκατασταλμένοι, οι αλκοολικοί και οι βαρείς καπνιστές.
Τα εμβόλια
Υπάρχουν διαθέσιμοι τρεις τύποι πνευμονιοκοκκικού εμβολίου:
Το 13-δύναμο συζευγμένο με πρωτεΐνη εμβόλιο (PCV13)
Το 23-δύναμο πολυσακχαριδικό εμβόλιο (PPSV23)
Από το 2023 και μετά, έχουμε στη διάθεσή μας και το 20-δύναμο συζευγμένο με πρωτεΐνη εμβόλιο (PCV20) που περιέχει μέρη από 20 διαφορετικούς τύπους του πνευμονιόκοκκου. Tα εμβόλια PCV13 και PPSV23 καλύπτουν και τα δύο μαζί τους 20 ορότυπους του πνευμονιόκοκκου, στους οποίους στοχεύει το PCV20.
Με βάση το εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμού των ενηλίκων, στα άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω, που δεν έχουν λάβει προηγούμενα κάποιο άλλο εμβόλιο, μία δόση συζευγμένου εμβολίου PCV20 ολοκληρώνει τον εμβολιασμό.
Αν όμως έχει προηγηθεί εμβολιασμός με PPSV23 ή PCV13, συστήνεται επαναληπτική δόση PCV20, τουλάχιστον ένα έτος μετά τον προηγούμενο εμβολιασμό, ενώ αν έχουν γίνει προηγουμένως και τα δύο εμβόλια απαιτείται επιπλέον εμβολιασμός με το 20-δύναμο εμβόλιο μετά την παρέλευση πενταετίας. Το ίδιο σχήμα εμβολιασμού ακολουθείται και σε άτομα μεταξύ 18 -65 ετών με παράγοντες κινδύνου για νόσηση. Στους ανοσοκατασταλμένους ασθενείς με προηγηθέντα εμβολιασμό με το 23-δύναμο και το 13-δύναμο εμβόλιο απαιτείται, επίσης, επαναληπτική δόση με το PCV-20 μετά την πάροδο 5ετίας.
Στο σημείο αυτό είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι δεν θα πρέπει επίσης να παραλείπεται ο ετήσιος αντιγριπικός εμβολιασμός σε άτομα άνω των 60 ετών και σε άτομα με συννοσηρότητες ή με παράγοντες κινδύνου, καθώς η γρίπη επιπλέκεται συχνά με πνευμονιοκοκκική πνευμονία.
Η ορθή τήρηση των προγραμμάτων εμβολιασμού αποτελεί θεμέλιο λίθο στην πρόληψη των λοιμωδών νοσημάτων, αλλά και στη λιγότερο σοβαρή πορεία τυχόν νόσησης.
