Ίσως έχετε ακούσει πως τα γλυκά προκαλούν διαβήτη ή πως πρέπει να τα αποκλείσετε από τη διατροφή σας. Τι ισχύει όμως στην πραγματικότητα;
Αρχικά, υπάρχουν 2 κατηγορίες σακχάρων, τα φυσικά και τα ελεύθερα. Όλα τα σάκχαρα διασπώνται σε γλυκόζη, με αποτέλεσμα να επιδρούν στη γλυκαιμική απόκριση.
Τα φυσικά σάκχαρα βρίσκονται σε μη επεξεργασμένα τρόφιμα, όπως στα φρούτα και στα λαχανικά ή στο γάλα και στο γιαούρτι. Δεν έχουν αρνητική επίδραση στο μεταβολισμό της γλυκόζης και συνήθως συνοδεύονται από φυτικές ίνες ή πρωτεΐνες αντίστοιχα, βιταμίνες και μέταλλα.
Τα ελεύθερα σάκχαρα προστίθενται κατά την επεξεργασία των τροφίμων, όπως η ζάχαρη, ή υπάρχουν φυσικά σε αυτά, όπως στο μέλι και στους χυμούς και αυξομειώνουν απότομα τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Σε γλυκά όπως στο κέικ, στα μπισκότα ή στη σοκολάτα εντοπίζουμε συνήθως ελεύθερα σάκχαρα, τα οποία σε μεγάλες ποσότητες επιδρούν αρνητικά στη διαχείριση του διαβήτη.
Ο Διαβήτης τύπου 1 είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα που προκύπτει όταν τα κύτταρα που παράγουν ινσουλίνη καταστρέφονται από το ανοσοποιητικό σύστημα. Επομένως, η αυξημένη πρόσληψη γλυκών ή ζάχαρης δεν μπορεί να επηρεάσει την εμφάνισή του. Παράλληλα, ο Διαβήτης τύπου 2 αποτελεί μια πολυπαραγοντική νόσο που χαρακτηρίζεται από αντίσταση στην ινσουλίνη και θα ήταν λάθος να πούμε πως προκαλείται από την κατανάλωση γλυκών. Παράγοντες κινδύνου για την εμφάνισή του αποτελούν το αυξημένο σωματικό βάρος, οι ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες, η έλλειψη σωματικής άσκησης, η μεγάλη ηλικία ιδίως άνω των 45 ετών, η κληρονομικότητα, η υπέρταση και η υπερχοληστερολαιμία.
Άρα, αν έχουμε διαβήτη θα πρέπει να αποφεύγουμε τα γλυκά; Σύμφωνα με την Αμερικανική Διαβητολογική Εταιρεία, τα άτομα με διαβήτη μπορούν να απολαμβάνουν γλυκά ή άλλα τρόφιμα με ζάχαρη, ιδανικά περιστασιακά, στο πλαίσιο ενός ισορροπημένου προγράμματος διατροφής. Φυσικά, το γλυκό που θα επιλέξουμε και ειδικότερα η σύστασή του έχει διαφορετική δράση στον οργανισμό.
Αυτό σημαίνει πως τα επιδόρπια που περιέχουν φυτικές ίνες, πρωτεΐνη ή λίπος θα συμβάλλουν στην πιο ομαλή αύξηση του σακχάρου στο αίμα. Για παράδειγμα, το παγωτό έχει χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη λόγω των λιπαρών, σε αντίθεση με ένα γλυκό του κουταλιού που περιέχει κυρίως ελεύθερα σάκχαρα και έχει υψηλό γλυκαιμικό δείκτη. Επιπλέον, αντίστοιχο αποτέλεσμα θα έχει ο συνδυασμός του γλυκού με τρόφιμα που περιέχουν τα παραπάνω συστατικά ή η κατανάλωσή του μετά το γεύμα.
Επίσης, πλέον είναι άφθονες οι επιλογές γλυκών χωρίς ζάχαρη, με γλυκαντικά ή με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη. Μπορούν ενίοτε να αποτελέσουν μια καλή εναλλακτική λύση για επιδόρπιο με χαμηλότερη επίδραση στα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα. Για παράδειγμα, αντί για ένα κέικ με λευκό αλεύρι, μπορούμε να προτιμήσουμε ένα κέικ με αλεύρι ολικής άλεσης για περισσότερες φυτικές ίνες και ξηρούς καρπούς, όπως καρύδια που παρέχουν ακόρεστα λιπαρά. Έτσι, αυτή η επιλογή μπορεί να συνδυάσει τη θρέψη με την ικανοποίηση της ανάγκης μας για γλυκό.
Συμπερασματικά, η κατανάλωση γλυκών δεν προκαλεί διαβήτη. Η αυξημένη ποσότητα ελεύθερων σακχάρων που περιέχουν μπορεί να οδηγήσει στην απότομη αύξηση της γλυκόζης στο αίμα. Ωστόσο, με τις κατάλληλες τεχνικές, τα αγαπημένα σας γλυκά μπορούν να αποτελέσουν ένα απολαυστικό μέρος της διατροφής σας συνδυαστικά με τη διατήρηση του επιπέδου της γλυκόζης στο αίμα υπό έλεγχο.
Sugar and diabetes. The British Association, Diabetes UK. https://www.diabetes.org.uk/guide-to-diabetes/enjoy-food/eating-with-diabetes/food-groups/sugar-and-diabetes
Guideline: Sugars intake for adults and children. Geneva: World Health Organization, 2015 https://www.who.int/news/item/04-03-2015-who-calls-on-countries-to-reduce-sugars-intake-among-adults-and-children
Standards of Care, American Diabetes Association, 2024 https://diabetesjournals.org/care/issue/47/Supplement_1
