Tο σώμα ήταν πάντοτε αντικείμενο χειρισμού, κατασκευαζόταν και διαμορφωνόταν μέσα από την οπτική προσωπικών και πολιτισμικών σημασιών. Το σώμα είναι το πιο εύπλαστο μέσο που έχουμε στη διάθεσή μας για να δείξουμε τις εσωτερικές καταστάσεις του ψυχισμού μας. Η σχέση με το σώμα μας είναι το σήμα για να δείξουμε το πώς αισθανόμαστε για τον εαυτό μας και τους άλλους. Σε ό,τι αφορά στα τατουάζ, οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν μελάνι και στάχτη για να διακοσμήσουν το σώμα τους για περισσότερο από 5.000 χρόνια. Το τατουάζ λοιπόν είναι μια οικουμενική πρακτική που έχει τις καταβολές της στα νησιά του Ειρηνικού.
Οι αρχαίοι Έλληνες δεν έκαναν στο σώμα τους τατουάζ, γιατί θεωρούσαν ότι ήταν βάρβαρη συνήθεια! Τατουάζ είχαν μόνο οι αιχμάλωτοι, οι δούλοι, οι εγκληματίες και οι λιποτάκτες, ως μέσο εξευτελισμού. Στη συνέχεια, το τατουάζ έγινε δημοφιλές ανάμεσα στους ναυτικούς και για πολλά χρόνια παρέμεινε μια εν πολλοίς ανδρική συνήθεια, κυρίως δε μεταξύ ανδρών προέλευσης από την εργατική τάξη.
Κατά τη δεκαετία του 1950, τα τατουάζ συνδέθηκαν περισσότερο με ιδιαίτερες υποομάδες, όπως των μοτοσικλετιστών, των συμμοριών και των παραβατικών ομάδων. Στο τέλος της δεκαετίας του 1970 και κατά τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1980 τα τατουάζ έγιναν μόδα. Μια μόδα επαναστατική, που διέδωσε το πανκ ροκ. Στόχος της χρήσης τους ήταν να φαίνεται κανείς όσο πιο τρομακτικός και αποκρουστικός γινόταν.
Το σήμερα
Στις μέρες μας, τα τατουάζ είναι ένα ένα “αξεσουάρ” της μεσαίας τάξης. Στη σημερινή κοινωνία, μέσω του τρόπου που παρουσιάζουμε το σώμα μας στον κόσμο προσπαθούμε να καταταχθούμε σε ένα κοινωνικό στάτους. Τα τατουάζ γίνονται συχνά επάνω σε μέρη του σώματος τα οποία είναι βασικά για την επικοινωνία – δηλαδή ορατά. Τα τατουάζ του σώματος εκπληρούν τη φαντασίωση μιας εσωτερικής και εξωτερικής αλλαγής. Το τελικό αλλαγμένο σώμα τροφοδοτεί την ψευδαίσθηση ότι ο παλιός εαυτός έχει αντικατασταθεί από μια νέα εκδοχή του.
Πλέον, περισσότεροι νέοι από ποτέ έχουν tattoo. Σε αυτό το ηλικιακό στάδιο, το τμήμα του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνο για τον υπολογισμό μελλοντικών συνεπειών και ρίσκα δεν έχει αναπτυχθεί πλήρως (προμετωπιαίος φλοιός). Η ανάγκη πολλών νέων να εδραιώσουν μια διακριτή προσωπική και κοινωνική ταυτότητα και αυτονομία από τους γονείς τους οδηγεί στην πρακτική του τατουάζ, εκφράζοντας έτσι την επανάστασή τους. Την αναδημιουργία του σώματος μέσα από το στιγματισμό του τη θεωρεί ως διαφοροποίηση του εφηβικού εαυτού του από το σώμα της παιδικής ηλικίας, όπως και από τα οικογενειακά και πολιτισμικά ήθη. Με την έννοια αυτή, τα σημάδια πάνω στο δέρμα δεν είναι διαφορετικά από άλλες εκφράσεις της μόδας, οι οποίες δημιουργούν εντάσεις με τους γονείς ή τους δασκάλους. Τα τατουάζ δίνουν στα νέα παιδιά ένα πεδίο σηματοδότησης τους σώματός τους ως δικού τους και μιας προσπάθειας να ορίσουν τα ίδια τους εαυτούς τους, ξέχωρα από τα γονικά τους πρόσωπα.
Όμως ο νέος δεν αντιλαμβάνεται ότι όλο αυτό είναι μια ψευδαίσθηση, γιατί το σώμα έχει πραγματικά όρια και ο εαυτός δεν μπορεί να ξαναγραφτεί απλώς με ένα σημάδι επάνω του. Σε συναισθηματικό επίπεδο, το tattoo στην εφηβεία ενδέχεται να κρύβει συναισθήματα άγχους και θυμού, ενώ μπορεί και να συνοδεύεται από αίσθημα περηφάνειας για την αντοχή που έδειξε το άτομο απέναντι στον πόνο.
Κρύβει επίσης μια ψυχολογική ανάγκη να φαίνεται ο άλλος, να τον προσέχουν. Το tattoo είναι κάτι έντονο και τραβά το βλέμμα κάποιου. Πολλοί, αυτό αποζητάνε. Κατά καιρούς, οι άνθρωποι προσπαθούν να τραβάνε την προσοχή των άλλων με κάποιον τρόπο.
Πολλοί άνθρωποι δεν προσπαθούν να ξεχωρίσουν από το πλήθος, αλλά ακολουθούν το παράδειγμα γνωστών, φίλων και ειδώλων. Η σύγχρονη ψυχολογία εμμένει στην άποψη ότι ακολουθώντας το παράδειγμα κάποιου, το άτομο που έκανε το τατουάζ προσπαθεί να δείξει τη συμπάθειά του για έναν συγκεκριμένο κύκλο ανθρώπων. Και πιθανότατα την επιθυμία να ενταχθεί σε αυτόν τον κύκλο. Πολλές φορές το τατουάζ χαράζει (και “φωνάζει”) αυτό που δεν μπορεί να ειπωθεί. Τα σημάδια του δέρματος διηγούνται συχνά μια ιστορία.
Τι σημαίνουν τα πολλά tattoo;
Στη βιβλιογραφία αναφέρεται ότι τα τατουάζ έχουν εθιστικό χαρακτήρα και αυτό πιθανά να οφείλεται στην απελευθέρωση ενδορφινών που συνδέονται με την επώδυνη διείσδυση στο σώμα. Αυτό είναι μια βιολογική προσέγγιση στην προσπάθεια να εξηγηθεί το κίνητρο των εκτεταμένων tattoos.
Μια πιο ψυχολογική προσέγγιση του κινήτρου των εκτεταμένων tattoos αποτελεί η ανάγκη διατήρησης των αναμνήσεων, εμπειριών, αξιών. Πολλές φορές, η εμφάνιση ενός ατόμου που έχει καλύψει όλο του το σώμα με τατουάζ σοκάρει ή προκαλεί φόβο ή ανασφάλεια, ακόμη και αποστροφή. Είναι σύνηθες να συνδέεται η εικόνα αυτή με την ύπαρξη της ψυχοπαθολογίας, αν και η διαχωριστική γραμμή μεταξύ φυσιολογικής και μη συμπεριφοράς είναι συχνά αυθαίρετη και συγκεχυμένη. Σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί ωστόσο να υποβόσκει η πρόθεση του αυτοτραυματισμού και μαζοχιστικές τάσεις.
Αρκετές είναι άλλωστε οι έρευνες που συσχετίζουν την πρακτική του τατουάζ με κάποιες διαταραχές προσωπικότητας όπως η αντικοινωνική και η οριακή. Το τατουάζ έχει πλέον λάβει μορφή επιδημίας και εξαπλώνεται με ταχύτητα φωτός. Οι άνδρες φαίνεται να προτιμούν να κάνουν τατουάζ σε εμφανή μέρη του σώματος επιλέγοντας περισσότερο μεγαλύτερα σχέδια που συμβολίζουν δύναμη και εξουσία. Οι γυναίκες απ’ την άλλη πλευρά συνήθως προτιμούν μικρότερα πιο θηλυκά σύμβολα σε μη εμφανή μέρη του σώματος που αναδεικνύουν τη σεξουαλικότητά τους.
Εδώ και πολλά χρόνια το πιο συνηθισμένο κίνητρο απόκτησης τατουάζ είναι η προβολή της αφοσίωσης είτε προς μια κοινωνική ομάδα είτε προς κάποιο ερωτικό σύντροφο. Σε γενικές γραμμές, σήμερα, με το τατουάζ μερικοί θέλουν να σηματοδοτήσουν μια δραστική αλλαγή στη ζωή τους, άλλοι να τονίσουν κάτι, κι άλλοι να αποκαλύψουν την περηφάνεια τους για θέματα που σημάδεψαν τη ζωή τους.
Όπως και να έχει, τα τατουάζ μπορεί να αποτελούν έναν τρόπο έκφρασης, μέσα εκτόνωσης της έντασης, αλλά και ένα σήμα. Μπορεί να σημαίνουν «δες με» ή να υπονοούν την επιθυμία μιας πιο κλειστής οριοθέτησης του εαυτού μεταφέροντας το μήνυμα «μείνε μακριά μου».
Όπως έχει συμβεί και με πολλά άλλα φαινόμενα, ενώ τα τατουάζ κάποτε αποτελούσαν καινοτομία και υποδήλωναν μια ιδιαίτερη στάση απέναντι στα πράγματα ή και μια αντικοινωνική συμπεριφορά, πλέον έχουν γίνει στοιχείο της μόδας.
Αυτό που θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας όταν προσπαθούμε να ελέγξουμε το σώμα μας μέσα από το tattoo, είναι να μην ξεχνάμε ότι το σώμα έχει την τελευταία λέξη και το ίδιο τροποποιεί τον εαυτό του, βαθμιαία και αμείλικτα μέσα από τον κύκλο της ζωής. Η ικανότητα να αντικρύζει κανείς την πραγματικότητα του σώματος, και τις αναπόφευκτες αλλαγές του, διευκολύνει την υγιή ψυχική εξέλιξη κατά τη διάρκεια της ζωής. Για τη βιομηχανία της ομορφιάς βλέπουμε εικόνες και βλεπόμαστε σαν εικόνες. Όμως το πιο σημαντικό είναι να νιώθουμε σαν στο σπίτι μας μέσα στο σώμα μας.
Διαβάστε επίσης / ΠΟΙΕΣ ΤΡΟΦΕΣ ΜΕΙΩΝΟΥΝ ΤΟ ΣΤΡΕΣ;
