Ηρακλής Αβραμόπουλος, Παθολόγος
Διευθυντής Παθολογικής Κλινικής Νοσοκομείο Υγεία
Ιατρείο: Νεαπόλεως 9, 15123 Μαρούσι
Τηλ: 2106867060, 6944881577, email: avramopoulos@medweb.gr
Τα εμβόλια είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για την πρόληψη των λοιμώξεων. Ελάχιστες ιατρικές ανακαλύψεις μπορούν να συγκριθούν μαζί τους στην παράταση της επιβίωσης, την ποιότητα της ζωής, αλλά και στην εξοικονόμηση πόρων. Σήμερα, ξέρουμε, ότι 17 λοιμώδη νοσήματα μπορούν να προληφθούν με τον προγραμματισμένο εμβολιασμό των ενηλίκων και των παιδιών.
Τα εμβόλια περιέχουν ένα νεκρό, ένα ζωντανό εξασθενημένο μικροοργανισμό ή τμήμα αυτού. Ο στόχος είναι το άτομο που εμβολιάζεται να έλθει σε μια πρώτη ανώδυνη επαφή με τον συγκεκριμένο μικροοργανισμό, με αποτέλεσμα την παραγωγή αντισωμάτων έναντι του μικροοργανισμού. Εάν το άτομο αυτό εκτεθεί αργότερα στον μικροοργανισμό, θα υπάρξει μια γρήγορη παραγωγή Β λεμφοκυττάρων και αντισωμάτων. Αυτή η ταχεία αντίδραση θα προστατεύσει το άτομο από τη λοίμωξη, αλλά και τα άτομα με ανοσοανεπάρκεια που πιθανόν βρίσκονται στο περιβάλλον του (π.χ. ηλικιωμένοι και παιδιά). Μερικές φορές τα εμβόλια μειώνουν τη σοβαρότητα μιας λοίμωξης, ενώ σε άλλες περιπτώσεις μειώνουν τις επιπλοκές της (πχ. η μεθερπητική νευραλγία στον έρπητα ζωστήρα).
Τα περισσότερα εμβόλια γίνονται με ενδομυϊκή ή υποδόρια ένεση, συνήθως στο χέρι (δελτοειδή μυ). Εάν χρειάζεται να γίνουν περισσότερα του ενός εμβόλια συνιστάται να γίνουν όλα μαζί την ίδια ημέρα σε διαφορετικές περιοχές του χεριού ή στο άλλο χέρι χωρίς να επηρεάζεται η αποτελεσματικότητά τους και χωρίς αυξημένο κίνδυνο παρενεργειών. Τα εμβόλια με εξασθενημένους ζώντες ιούς μπορούν να γίνουν είτε την ίδια ημέρα με άλλα εμβόλια ή με χρονική απόσταση ενός μηνός μεταξύ τους.
Τα περισσότερα εμβόλια είναι ασφαλή. Οι παρενέργειες που μπορεί να εμφανιστούν είναι ελαφρές και σπάνιες, όπως πυρετός και τοπικές αντιδράσεις (κοκκινίλα, πρήξιμο, πόνος) στην περιοχή που έγινε το εμβόλιο. Η σοβαρή αλλεργική αντίδραση (αναφυλαξία) είναι πολύ σπάνια και αποτελεί αντένδειξη για τη χορήγηση του εμβολίου. Οι ασθενείς που παίρνουν αντιαιμοπεταλιακά ή αντιπηκτικά φάρμακα μπορούν να εμβολιαστούν κανονικά. Τα εμβόλια με ζώντες εξασθενημένους ιούς δεν πρέπει να χορηγούνται σε ανοσοκατασταλμένα άτομα.
Οι ακόλουθες καταστάσεις ΔΕΝ αποτελούν αντένδειξη για το εμβόλιο:
- Η τρέχουσα ή πρόσφατη ήπια νόσος με ή χωρίς ήπιο πυρετό.
- Η τρέχουσα ή πρόσφατη λήψη αντιβιοτικού.
- Η προηγούμενη αντίδραση σε εμβόλιο με τοπικό ερεθισμό, ερυθρότητα, οίδημα ή πυρετό κάτω από 40.5ºC.
- Το ιστορικό αλλεργίας ή η αλλεργία στα αυγά (εξαίρεση της γρίπης: Για τους αλλεργικούς στα αυγά υπάρχει ειδικό εμβόλιο).
- Το οικογενειακό ιστορικό παρενεργειών από το εμβόλιο.
Τα εμβόλια που συνιστώνται για τους ενήλικες είναι τα κάτωθι:
Το εμβόλιο κατά της Γρίπης, μια φορά το χρόνο, το μήνα Νοέμβριο για ηλικίες 18-59 ετών, εάν υπάρχουν συνοδές ιατρικές καταστάσεις και για όλα τα άτομα άνω των 60 ετών. Σε άτομα κάτω των 60 ετών γίνεται ένα από τα τετραδύναμα, ενώ στα άτομα άνω των 60 ένα από τα ενισχυμένα τετραδύναμα εμβόλια.
Το εμβόλιο κατά του Πνευμονιοκόκκου. Απαιτείται μια δόση του συζευγμένου PCV20 σε άτομα άνω των 65 ετών ή σε νεότερους, εάν υπάρχουν συνοδές ιατρικές καταστάσεις.
Το εμβόλιο κατά του Έρπητα ζωστήρα σε άτομα άνω των 60 ετών ή σε νεότερους με ανοσοκαταστολή και 2 επεισόδια έρπητα. Γίνεται 1 δόση με το εμβόλιο ζώντα εξασθενημένου ιού (όχι σε ανοσοκατασταλμένους) ή 2 δόσεις με το αδρανοποιημένο ανασυνδυασμένο εμβόλιο (σε ανοσοκατασταλμένους).
Εμβόλιο κατά του Κορωνοϊού COVID-19: Συστήνεται ο εμβολιασμός με το επικαιροποιημένο μονοδύναμο εμβόλιο σε άτομα ηλικίας 18-59 ετών, εάν υπάρχουν συνοδές ιατρικές καταστάσεις και σε όλα τα άτομα άνω των 60 ετών και τους επαγγελματίες υγείας. Αλλά και άτομα υγιή ηλικίας μικρότερης των 60 ετών, εφόσον το επιλέξουν, μπορούν να εμβολιαστούν.
Εμβόλιο κατά του Τετάνου, της Διφθερίτιδος και του Κοκκύτη: Απαιτείται μια αναμνηστική δόση στην ηλικία των 18-25 ετών και στη συνέχεια κάθε 10 χρόνια.
Εμβόλιο κατά της Ιλαράς, της Παρωτίτιδας και της Ερυθράς: Χρειάζονται 1-2 δόσεις, ανάλογα με το ιστορικό εμβολιασμών (στους γεννηθέντες μετά το 1970).
Εμβόλιο κατά της Ανεμευλογιάς: Απαιτούνται δύο δόσεις για τους γεννηθέντες μετά το 1990 ή για τα άτομα με συνοδές ιατρικές καταστάσεις.
Εμβόλιο κατά του Ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων: Απαιτούνται 3 δόσεις για τα άτομα 18-26 ετών.
Σε άτομα που έχουν ειδικές ενδείξεις συνιστώνται και τα κάτωθι εμβόλια:
Ηπατίτιδας Α, Ηπατίτιδας Β, Μηνιγγιτιδόκοκκου ACWY, Μηνιγγιτιδόκοκκου B, Αιμοφίλου ινφλουέντζας.
Κάθε ενήλικος θα πρέπει να συνεννοηθεί με τον θεράποντα ιατρό του για τον προγραμματισμό των κατάλληλων εμβολίων, ανάλογα με το ιστορικό εμβολιασμού του, την ηλικία του και τις συνοδές ιατρικές καταστάσεις
