Η διετής εμπειρία μας από την πανδημία COVID-19 αναδεικνύει το ερώτημα πόσο κινδυνεύουμε στο άμεσο μέλλον από μια νέα πανδημία και πόσο έτοιμοι είμαστε να την αντιμετωπίσουμε;
Κατ’ αρχάς, αξίζει να αναλογιστούμε τι λειτούργησε θετικά στα πρώιμα στάδια της πανδημίας και, αντίθετα, ποιες ήταν οι κρίσιμες παράμετροι που μας οδήγησαν στην εκτεταμένη διασπορά του ιού.
Πρώτα από όλα, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι ο κορωνοϊός SARS-CoV-2 έχει υψηλή μολυσματικότητα και ένα από τα χαρακτηριστικά του που τον καθιστούν δύσκολα αντιμετωπίσιμο, είναι ότι μπορούν να συμβούν μολύνσεις ακόμα και κατά την ασυμπτωματική περίοδο. Αν δηλαδή, κάποιος άνθρωπος μολυνθεί, μπορεί να μεταδώσει τον ιό όσο ακόμα είναι ασυμπτωματικός και, συνεπώς, δεν έχει υποψία ότι έχει μολυνθεί προκειμένου να απομονωθεί και να μη θέσει σε κίνδυνο μόλυνσης άτομα στο στενό του περιβάλλον.
Αναφορικά με τις παραμέτρους που συντέλεσαν στην αρχική διασπορά της πανδημίας ως πιο πιθανές, αναφέρονται η υποεκτίμηση του κινδύνου στις περιοχές της Ευρώπης και της Αμερικής και η αρχική έλλειψη μέσων και εμπειρίας για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Παρ’ όλα αυτά, κατά τα δύο έτη της πανδημίας φάνηκε ότι και σε μετέπειτα στάδια, ακόμη κι όταν γνωρίζαμε το μέγεθος του κινδύνου, τα αυστηρά περιοριστικά μέτρα δεν ήταν εξίσου αποτελεσματικά όσο το πρώτο διάστημα.
Με άλλα λόγια, κατά τη διάρκεια μια πανδημίας ενός ιού που μεταδίδεται εύκολα με τα σταγονίδια του αναπνευστικού, i) ήταν σχεδόν αδύνατο να επιτευχθεί πολύ χαμηλός ή μηδενικός αριθμός κρουσμάτων με τη χρήση περιοριστικών μέτρων, ii) τα περιοριστικά μέτρα είχαν περιορισμένη διάρκεια στην αποτελεσματικότητά τους και iii) το βασικό μας όπλο για την αντιμετώπιση του προβλήματος ήταν η ανάπτυξη εμβολίου σε συνδυασμό με τα θεραπευτικά μέσα.
Στο μέλλον
Η δυνατότητα αντιμετώπισης μιας μελλοντικής απειλής συνοψίζεται σε διαφορετικά στάδια που αφορούν τη δυνατότητα έγκαιρης διάγνωσης και εφαρμογής περιοριστικών μέτρων ανά την υφήλιο, προκειμένου να μη συμβεί εκτεταμένη διασπορά.
Η επιτυχία αυτού του μέτρου εξαρτάται από πολλές παραμέτρους, αλλά θα πρέπει να σημειώσουμε ότι αν το παθογόνο έχει τα χαρακτηριστικά όπως αυτά του κορωνοϊού SARS-CoV-2, θα είναι δύσκολο να περιοριστεί.
Η πιο κρίσιμη παράμετρος είναι η δυνατότητα να αναπτύξουμε πολύ γρήγορα εμβόλιο ή θεραπευτικά μέτρα. Προς αυτήν την κατεύθυνση, η επιστήμη έχει κάνει σημαντικά βήματα – ακόμα και στην τρέχουσα πανδημία το εμβόλιο αναπτύχθηκε πολύ σύντομα.
Τα περαιτέρω βήματα που θα μπορούσαν να βοηθήσουν είναι να γίνει προσπάθεια, προκειμένου να μελετηθούν τα πιθανά παθογόνα που μπορούν να προκαλέσουν πανδημία στον άνθρωπο και να αναπτυχθούν εμβόλια που θα μπορούσαν να προσφέρουν εκτεταμένη ανοσία σε διαφορετικά παθογόνα.
Αν αυτό το βήμα μπορούσε να επιτευχθεί, θα ήταν καίριας σημασίας. Ωστόσο, είναι εξαιρετικά δύσκολο να πραγματοποιηθεί για όλα τα πιθανά παθογόνα στη φύση. Παράλληλα, θα μπορούσε να αναπτυχθεί περαιτέρω η τεχνολογία εμβολίων, ώστε να μπορεί να προσαρμοστεί γρήγορα και αποτελεσματικά σε ένα νέο παθογόνο. Προς αυτήν την κατεύθυνση, η τεχνολογία m-RNA θα συμβάλει σημαντικά.
Γενικότερα, η πρόοδος της επιστήμης μας έχει δώσει σημαντικά μέσα για την αποτελεσματική αντιμετώπιση μιας μελλοντικής απειλής. Στο ερώτημα αν είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε μια νέα πανδημία, η απάντηση είναι ότι είμαστε σε πολύ καλύτερο στάδιο σε σχέση με το παρελθόν και ότι τα μέσα που διαθέτουμε είναι σαφώς πιο αποτελεσματικά. Αξίζει να σημειωθεί, ότι θα πρέπει να βελτιώσουμε κάποιους τομείς, όπως την εμπιστοσύνη της κοινότητας στην επιστήμη – κάτι που θα επιτευχθεί μέσω ανάπτυξης συνεχούς διαύλου επικοινωνίας μεταξύ κοινωνίας και επιστήμης.
Διαβάστε επίσης / Πως μας άλλαξε η πανδημία
Για να ενημερωθείτε σχετικά με τις δράσεις μας μπορείτε να ακολουθήσετε τις σελίδες μας στο Facebook και στο Instagram!
