Γιατί είναι σημαντική η χειρουργική παχυσαρκία;

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες παγκοσμίως, η παχυσαρκία θεωρείται η δεύτερη προλήψιμη παθογόνος αιτία θανάτου μετά το κάπνισμα. Ενδεικτικό της υψηλής επικινδυνότητάς της είναι ότι προκαλεί τρεις φορές περισσότερους θανάτους          απ’ ότι ο καρκίνος του εντέρου και του μαστού αθροιστικά.  Αρκεί να αναφερθεί, ότι πάνω από το 1/6 του παγκόσμιου πληθυσμού είναι υπέρβαροι.

Πόσο έντονο είναι το φαινόμενο στη χώρα μας;

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας (Eurostat), η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση στην Ευρώπη στην παχυσαρκία με ποσοστό 26,7%, ενώ ειδικότερα στη παχυσαρκία των γυναικών μοιράζεται τη δεύτερη θέση με τη Μεγάλη Βρετανία με ποσοστό 17,8%.

Πώς η χειρουργική παχυσαρκία συνδέεται με το διαβήτη;
Η Βαριατρική χειρουργική, σύμφωνα με την Παγκόσμια Ομοσπονδία Διαβήτη, αποτελεί κατάλληλη θεραπεία για παχύσαρκα άτομα με ΣΔ τύπου 2.

Μέχρι πρόσφατα, ο βασικός μηχανισμός για τη βελτίωση του σακχάρου θεωρείτο πως ήταν η απώλεια του σωματικού βάρους. Είναι αξιοσημείωτο, ότι η πλήρης αποδρομή του ΣΔ σε ασθενείς που υπόκεινται σε βαριατρικές επεμβάσεις συμβαίνει μέσα σε λίγες ημέρες ή βδομάδες, πολύ πριν επισυμβεί σημαντική απώλεια βάρους. Έτσι, το ενδιαφέρον στράφηκε πολύ γρήγορα σε φυσιολογικού σωματικού βάρους σακχαροδιαβητικούς ασθενείς.

Δύο διεθνείς οργανισμοί, η Παγκόσμια Ομοσπονδία Διαβήτη (International Diabetes Federation) και η Διεθνής Εταιρεία Χειρουργικής Νοσογόνου Παχυσαρκίας και Μεταβολικών Νοσημάτων (IFSO), πραγματοποίησαν το 2007 ένα μεγάλο επιστημονικό γεγονός, όπου συνεργάστηκαν χειρουργοί, διαβητολόγοι, ενδοκρινολόγοι, γαστρεντερολόγοι, αλλά και άλλες ειδικότητες και έφτασαν στο συμπέρασμα ότι κάποιες χειρουργικές επεμβάσεις κατά της νοσογόνου παχυσαρκίας θεραπεύουν σε μεγάλο ποσοστό τον ασθενή με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, ακόμα και πριν σημειωθεί σημαντική απώλεια βάρους.

Τι είναι η μεταβολική χειρουργική;

Η «μεταβολική χειρουργική» αφορά μία νέα έννοια στη χειρουργική, η οποία περιλαμβάνει όλες τις επεμβάσεις  που βελτιώνουν είτε ανατρέπουν πλήρως το σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ.

Οι απαρχές του όρου χρονολογούνται πίσω στο 1978. Την εποχή εκείνη, ο όρος περιλάμβανε όλες τις επεμβάσεις που επηρεάζουν τη φυσιολογική ροή του μεταβολισμού, προκαλώντας ένα θεραπευτικό αποτέλεσμα. Σήμερα, επικρατεί τελικά, ως το σύνολο των επεμβάσεων που διορθώνουν το Σακχαρώδη Διαβήτη 2 και απαλλάσσουν τον ασθενή από την ανάγκη για αγωγή από το στόμα ή υποδορίως με ινσουλίνη. Συνεπώς, η μεταβολική χειρουργική μπορεί να θεωρηθεί μία νέα ειδικότητα στη χειρουργική, διότι περιλαμβάνει μία σειρά από επεμβάσεις, με κοινό στόχο να επιτευχθεί βελτίωση στον ανθρώπινο μεταβολισμό, το μεταβολικό σύνδρομο και συγκεκριμένα στο μεταβολισμό του σακχάρου. Η πορεία της συνδέεται συχνά με τις επεμβάσεις κατά της νοσογόνου παχυσαρκίας (βαριατρικές επεμβάσεις), αλλά δεν ταυτίζεται με αυτές.

Οι επεμβάσεις παχυσαρκίας στο σύνολό τους θεωρούνται μεταβολικές;

Όχι. Θα πρέπει να τονιστεί, ότι η απώλεια βάρους δε σημαίνει απαραίτητα «μεταβολική επέμβαση». Η βαριατρική έχει πολλές και ωφέλιμες μεταβολικές επιπτώσεις, οι οποίες, όμως, αν θεωρηθεί ότι αποτελούν συνέπεια της απώλειας βάρους, δεν της επιτρέπουν να καλείται «μεταβολική χειρουργική». Μία αμιγώς μεταβολική επέμβαση θα πρέπει να διορθώνει τη μεταβολική παθολογία, ανεξάρτητα από την απώλεια βάρους.

Ποιες επεμβάσεις είναι μεταβολικές;

Οι επεμβάσεις για τις οποίες γίνεται λόγος είναι το γαστρικό by pass και η  12δακτυλο-νηστιδική παράκαμψη. Και οι δύο αφορούν στην εκτροπή της τροφής σε απώτερο σημείο του πεπτικού σωλήνα.  Φαίνεται ότι ο αποκλεισμός επαφής της τροφής με το βλεννογόνο του 12δακτύλου είτε η ταχύτερη διέλευση της τροφής προς τον ειλεό, προκαλούν κάποια αλλαγή στο μεταβολισμό της γλυκόζης και την έκκριση της ινσουλίνης. Μελέτες έδειξαν, ότι σε ποσοστό 83% επιτυγχάνεται ο πλήρης έλεγχος του ΣΔ και στο 17% βελτίωση.

Πόσο συμφέρει οικονομικά να υποβληθεί ένας διαβητικός σε μεταβολική επέμβαση; Γιατί να μην αντιμετωπιστεί συντηρητικά;   

Μελέτες από τις ΗΠΑ υποστηρίζουν ότι ένας διαβητικός που διαγιγνώσκεται στα 30 του με σακχαρώδη διαβήτη 2, θα στοιχίσει περίπου 305.000 δολάρια στο κράτος, ενώ, εάν υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση απαλλάσσεται από την ανάγκη για δια βίου θεραπεία και από τις επιπλοκές του διαβήτη (νεφρική ανεπάρκεια, αμφιβληστροειδοπάθειες, αγγειοπάθειες, διαβητικό πόδι κ.λ.π..), με συνολικό κόστος περίπου 30.000 δολάρια, δηλαδή λιγότερα από το 1/10 του κόστους της συντηρητικής αντιμετώπισης.

Λαπαροσκοπικά ή Ρομποτικά;

Η λαπαροσκοπική αποτελεί για πάνω από 15 χρόνια την τεχνική εκλογής (gold standard) και έχει αντικαταστήσει πλήρως την ανοιχτή χειρουργική. Ο λόγος είναι ότι αποφεύγονται όλες οι επιπλοκές του χειρουργικού τραύματος, όπως λοιμώξεις, θρομβοφλεβίτιδες, μετεγχειρητικές κήλες, λοιμώξεις του αναπνευστικού κ.α. Η εξέλιξη της λαπαροσκοπικής τεχνικής είναι η Ρομποτική Χειρουργική, που επιτρέπει στο χειρουργό να έχει τρισδιάστατη εικόνα, μεγαλύτερη μεγέθυνση, καλύτερη ακρίβεια στους χειρισμούς και ασφαλείς αναστομώσεις αμιγώς ενδοσκοπικά. Σήμερα θεωρείται η Ρομποτική η πιο ασφαλής, καινοτόμος και αποτελεσματική χειρουργική.

Μπορούν όλοι οι διαβητικοί να θεραπευτούν χειρουργικά;

Παρά το γεγονός ότι οι βαριατρικές επεμβάσεις παρουσιάζουν θετική σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας σε ασθενείς με ΣΔ τύπου 2 και ΔΜΣ < 35, περαιτέρω έρευνα απαιτείται προτού διευρυνθούν οι ενδείξεις σε όλους τους ασθενείς με ΣΔ τύπου 2. Δεν είναι ξεκάθαρο μέχρι σήμερα εάν όλοι οι διαβητικοί ασθενείς θα ήταν κατάλληλοι υποψήφιοι για Μεταβολική Χειρουργική ή εάν μερικοί ασθενείς που πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια (π.χ. διάρκεια νόσου, βάρος σώματος, επίπεδα      C-peptide) πρόκειται να ωφεληθούν και οι άλλοι όχι.