Συνέντευξη στην Εύα Ντελιδάκη
Όταν γίνατε γιατρός ποιο ήταν το όραμά σας;
Με τον ενθουσιασμό και το πάθος του νέου ανθρώπου, τελειώνοντας την ιατρική οραματιζόμουν ένα μέλλον δράσης, προσφοράς και ανέφελης επιστημονικής ανέλιξης.
Η πραγματικότητα ήταν λιγότερο ρομαντική και περισσότερο προβληματική. Χρειάσθηκε περίσσια επιμονή, σταθερά υπέρμετρη προσπάθεια και βαθειά πίστη σε αρχές και αξίες για να μπορέσω να πορευθώ χωρίς παρεκκλίσεις. Η σκληρή καθημερινότητα – οικονομικής επιβίωσης, σπουδών, νοσοκομειακής απασχόλησης – οι πλείστες όσες δυσκολίες για ερευνητική απόδοση στη χώρα μας και οι πολλές – ανεξάρτητες από τη δική μου προσπάθεια – «δυσκολίες» για να υπάρξει επιστημονική εξέλιξη στον τόπο μας, δημιούργησαν συνθήκες κόπωσης και απογοήτευσης. Όμως, «όπου υπάρχει αγάπη προς τον άνθρωπο, υπάρχει και αγάπη για την επιστήμη» (από τις παραγγελίες του Ιπποκράτη). Το μήνυμα αυτής της ρήσης του Ιπποκράτη ήταν πυξίδα για τη δική μου ζωή. Όντας γιος ανθρωπιστή φιλόλογου καθηγητή, είχα ισχυρή παρακαταθήκη αξιών για να υπερνικήσω τις δυσκολίες χωρίς έκπτωση στις αξίες.
Στην αρχαιότητα οι γιατροί ηταν φιλόσοφοι, καλλιτέχνες, αστρονόμοι, φυσικοί και Ιατροί. Θεωρείτε ότι σήμερα ο γιατρός μπορεί και πρέπει να είναι πολυπράγμων;
Είναι παροιμιώδης ο αφορισμός του Ιπποκράτη «Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή, ο καιρός οξύς, η δε πείρα σφαλερή, η δε κρίσις χαλεπή». Στον αφορισμό αυτό εκφράζεται με αυτόν τον τρόπο ο σεβασμός προς την τέχνη, επισημαίνεται η απεραντοσύνη της επιστήμης και τονίζεται το χρέος του γιατρού να αφιερώνει τις δυνάμεις του στο λειτούργημά του ως μαθητευόμενος σε όλη του τη ζωή. Γιατί ιατρική και τέχνη είναι έννοιες αλληλένδετες και αλληλοτροφοδοτούμενες. Γι΄αυτό και στην αρχαιότητα οι γιατροί ήταν πολυπράγμονες «υπηρέτες» της τέχνης. Γι’ αυτό και σήμερα πρέπει να είναι το ίδιο πολυπράγμονες, αφοσιωμένοι στην τέχνη τους. Για τον εσωτερικό εμπλουτισμό τους και την καλύτερη ποιότητα σχέσης με τον ασθενή.
Όλα αυτά, όμως, φαντάζουν «εξόχως» δύσκολα στην υλοποίησή τους στις σημερινές συνθήκες οικονομικής, κοινωνικής και πολιτιστικής μιζέριας και κρίσης. Μήπως, όμως, αυτή η προσπάθεια «πολυπραγματοσύνης» είναι μία σημερινή συνθήκη υπέρβασης των καθημερινών δυσκολιών για τον αγωνιζόμενο συνειδητοποιημένο απόγονο του Ιπποκράτη;
Τι έχετε καταφέρει μέχρι σήμερα στην πορεία των χρόνων μέσα σε νοσοκομείο, να πετύχετε από τα οράματά σας;
Έχω την ευτυχία να αισθάνομαι θετικό τον απολογισμό της ζωής μου, τουλάχιστον στο χώρο του νοσοκομείου και της ιατρικής.
Δημιούργησα (με τη βοήθεια βέβαια και των συνεργατών μου) ένα εξαιρετικό διαβητολογικό κέντρο με πολλά ιατρεία (διαβητολογικά, παχυσαρκίας, διαβητικού ποδιού, αντλιών, κύησης κ.λ.π.), στα οποία παρακολουθούνται περισσότεροι από 30.000 ασθενείς!!! Συνέβαλα τα μέγιστα στη δημιουργία και λειτουργία «ομάδας υγείας» για το διαβήτη (ιατροί, νοσηλεύτριες, επισκέπτριες υγείας, διαιτολόγος, ποδίατροι, ψυχολόγος) με δημοκρατική λειτουργία, χωρίς διευθυντικό – ιατρικό πατεναρλισμό και με εστίαση όλων στη βελτίωση της περίθαλψης του ασθενούς. Καταστήσαμε το διαβητολογικό κέντρο του Τζανείου κοιτίδα έρευνας και μελετών, με πολυάριθμες ερευνητικές εργασίες να έχουν δημοσιευθεί σε διεθνή περιοδικά- με 30 εξ αυτών να έχουν βραβευθεί σε πανελλήνια και διεθνή συνέδρια – και 21 (!!) διδακτορικές διατριβές να έχουν πραγματοποιηθεί και εκπονηθεί στο κέντρο μας.
Και ακολουθώντας τις αρχές της «patient centered medicine» (ανθρωποκεντρική ιατρική) έδωσα, δώσαμε μεγάλη προτεραιότητα και έμφαση στην εκπαίδευση των ατόμων με διαβήτη, στη συστηματική συνεργασία και επικοινωνία τους στα πλαίσια της «θεραπευτικής συμμαχίας» που είναι προαπαιτούμενο της όποιας αποτελεσματικότητας στην αγωγή θεραπείας.
Έτσι, μετά 30 χρόνια άσκησης της ιατρικής έχω την ταπεινή αίσθηση μίας ικανοποιητικής αρμονίας μεταξύ προσωπικής, επιστημονικής εξέλιξης και πολύπλευρης κοινωνικής προσφοράς.
Στον όρκο του Ιπποκράτη, εξάλλου, στην ορκομωσία μου ως γιατρός ορκίστηκα, ότι «αγνή και αμόλυντη θα διατηρήσω τη ζωή μου και την επιστήμη μου». Έτσι, έχω την εντύπωση, ότι τελικά μάλλον υλοποίησα στην ιατρική μου ζωή ό,τι ορκίσθηκα στην αρχή της.
Τι καινούργιο υπόσχεται η επιστήμη της Ιατρικής ή άλλες ειδικότητες …για το διαβητικό;
Οι εξελίξεις των τελευταίων χρόνων έχουν πραγματικά επιφέρει τεράστιες βελτιωτικές αλλαγές στις δυνατότητες αντιμετώπισης των διαβητικών ασθενών, ενώ προδιαγράφουν ένα ακόμα καλύτερο μέλλον.
Ενδεικτικά, στις αρχές της 10ετίας του 2000 υπήρχαν μόνο 3 θεραπευτικές αντιδιαβητικές κατηγορίες. Σήμερα, υπάρχουν 12!! Γίνεται εύκολα αντιληπτό πόσο μεγαλύτερες δυνατότητες δίνονται στο θεραπευτή για να επιλέξει τον καλύτερο θεραπευτικό συνδυσμό για τον ασθενή του. Προ 20ετίας υπήρχαν ανθρώπινες ινσουλίνες διάρκειας δράσης έως 16 ώρες. Σήμερα, υπάρχουν ανάλογα ινσουλινών με διάρκεια δράσης έως 42 ώρες!! Το 2000 είχαμε αντλίες ινσουλίνες μεγάλες, πρωτόλειες, με πολλά προβλήματα στην εφαρμογή τους. Σήμερα, έχουμε αντλίες ινσουλίνης μικρές, θαυματουργές, που συνδέονται με αισθητήρες γλυκόζης και στην οθόνη τους εμφανίζουν κάθε στιγμή την τιμή του σακχάρου, ενώ διακόπτουν μόνες τους τη χορήγηση ινσουλίνης, όταν μειωθεί σημαντικά το σάκχαρο στο αίμα!! Και τα καλύτερα είναι μπροστά μας. Με νέες, ακόμα καλύτερες αντιδιαβητικές αγωγές, νέες ενέσιμες αγωγές (εβδομαδιαίες, ίσως και εξαμηνιαίες…), με το βιοτεχνητό πάγκρεας (πλήρως αυτοματοποιημένη αντλία), να προβάλει ως πιθανή πραγματικότητα στο κοντινό μέλλον.
Ο θεραπευτικός ορίζοντας είναι έτσι απολύτως ελπιδοφόρος. Η ιατρική επιστήμη είναι επιστήμη δημιουργίας και συνεχούς παραγωγής νέων θεραπευτικών δεδομένων και μέσων. Τα άτομα με διαβήτη πρέπει να είναι αισιόδοξα. Οι οιωνοί είναι αίσιοι. Η γλυκειά ζωή είναι μπροστά τους.
