Όλες τις απορίες μας για τον νέο κορωναϊό λύνει ο επίκουρος Καθηγητής Υγιεινής & Επιδημιολογίας, μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμώνων για τον νέο Κορωναϊό, Γκίκας Μαγιορκίνης, μία από τις πιο ψύχραιμες και αισιόδοξες φωνές εν μέσω της πανδημίας.  Σύμφωνα με τον κο Μαγιορκίνη, το σενάριο που αντιμετωπίζει σήμερα η ανθρωπότητα είναι ιδιαίτερα δύσκολο και η πορεία της επιδημίας είναι εκείνη που θα καθορίσει το πόσο σύντομα η ζωή μας θα επιστρέψει στην πρότερη κανονικότητά της.

Ταχθήκατε από πολύ νωρίς υπέρ του lockdown και φαίνεται να  δικαιώνεστε.

Η μελέτη που βγήκε από το Imperial College για την πορεία της επιδημίας και στην οποία συμμετείχα και εγώ, σε συνεργασία με τον Dr Samir Bhatt, senior lecturer του Imperial, είχε δείξει ότι τα μέτρα με τη μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα ήταν το κλείσιμο των σχολείων και του lockdown.

Μετά το lockdown ποια θα είναι η στρατηγική που θα πρέπει να ακολουθήσουμε;

Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι ότι πρέπει να συνεχίσουμε να παρακολουθούμε τα κρούσματα και να κυνηγάμε τα κρούσματα στην κοινότητα, μέχρι να οδηγηθούμε σε μηδενισμό των νέων κρουσμάτων. Εάν φυσικά είναι αυτό εφικτό.

Τα ορφανά κρούσματα δεν αυξάνονται όσο προχωράει η επιδημία; 

Επειδή αυτή τη στιγμή η επιδημία συρρικνώνεται, ο αριθμός των ορφανών κρουσμάτων που βρίσκουμε ανά ημέρα μικραίνει.

Για να σας δώσω ένα παράδειγμα. Αν από τα 30 νέα κρούσματα μιας ημέρας, τα μισά είναι ορφανά, δηλαδή δεν συνδέονται με οποιαδήποτε από τα προηγούμενα κρούσματα, αυτό είναι πρόβλημα. Σημαίνει ότι υπάρχουν εστίες επιδημίας που δεν γνωρίζουμε. Αν στα νέα κρούσματα, βρίσκουμε κάθε φορά ορφανά κρούσματα, σημαίνει ότι η επιδημία εξαπλώνεται στην κοινότητα σε σημεία που δεν γνωρίζουμε.

Άρα όσο μειώνεται ο αριθμός των ορφανών κρουσμάτων πάμε καλά.

Ακριβώς.

Πόσος καιρός θα περάσει για να αφήσουμε πίσω μας όλη αυτήν την περιπέτεια; Βλέπετε άμεσα κάποια χαλάρωση των μέτρων ή έχουμε ακόμα δρόμο μπροστά μας;

Το μόνο σίγουρο είναι ότι η χαλάρωση των μέτρων θα γίνει σταδιακά και όχι αναγκαστικά με τη σειρά που ελήφθησαν αυτά. Θα εκτιμηθεί από την επιτροπή ποια μέτρα μπορούν να χαλαρώσουν. Η πλήρης κανονικοποίηση, χωρίς να αποκλείεται, πιστεύω ότι θα αργήσει.

Nα πούμε και δυο λόγια για το φθινόπωρο- έχει ακουστεί ότι θα υπάρξει επανεμφάνιση του ιού, όπως γίνεται και με τη γρίπη.

Το γεγονός ότι το φθινόπωρο ή καλύτερα προς τον χειμώνα έχουμε επανεμφάνιση της γρίπης αποτέλεσμα επανεισαγωγής από το νότιο ημισφαίριο. O ιός δεν βρίσκεται ανάμεσά μας, κυκλοφορεί και περιμένει πότε θα ξαναγυρίσουμε στα σχολεία ή να πέσει η θερμοκρασία για να ξαναφουντώσει. Είναι αποτέλεσμα της επανεισαγωγής από το νότιο ημισφαίριο. Μια άλλη βασική διαφορά του COVID-19 από τη γρίπη είναι πως ο COVID-19 έχει πολύ υψηλότερη μεταδοτικότητα και δεν προβλέπεται με την αύξηση της θερμοκρασίας να πέσει σε επίπεδα που θα οδηγήσουν σε συρρίκνωση της επιδημίας.

Θα πρέπει αντίστοιχα να ανέβουν και τα επίπεδα της υγρασίας;

Ναι, έχει φανεί μια συσχέτιση. Yπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι με την άνοδο θερμοκρασίας σε συνδυασμό με την αύξηση της υγρασίας η μεταδοτικότητα του ιού ενδέχεται να πέσει.

Ένα σημείο που θα πρέπει να σημειώσουμε είναι ότι για να οδηγηθούμε σε αποστροφή της επιδημίας, η μεταδοτικότητα του ιού θα πρέπει να πέσει κατά 70%, ενώ αντίστοιχα στη γρίπη κατά 30%.

Άρα δεν θα κάνει επανεμφάνιση το φθινόπωρο, αλλά θα συνεχίσει να μας απασχολεί μέχρι τότε;  

Εξαρτάται. Με τα μέτρα που έχουμε σήμερα, ο ιός μπορεί να οδηγηθεί σε εξαφάνιση.

Τι θα γίνει όμως αν βγούμε έξω; 

Υπολογίζεται ότι στην Ελλάδα έχουν μολυνθεί περί τα 20.000 άτομα. Ένα μεγάλο μέρος από αυτούς έχει αναρρώσει.

Η μετάδοση του ιού έχει πέσει στο 0,5 σύμφωνα με την μελέτη του Imperial, που σημαίνει ότι η επιδημία ανά 14 ημέρες, γίνεται μισή.

Ο αριθμός των μεταδόσεων είναι ελάχιστος, υπολογίζεται σε λιγότερες από 50 ανά ημέρα, τη στιγμή που αναρρώνουν πολύ περισσότεροι.

Αν συνεχίσουμε έτσι, εκτιμώ, ότι μέχρι τα μέσα Μαΐου θα πρέπει να βρισκόμαστε σε πολύ μικρά νούμερα, αν όχι νωρίτερα.

Και αν τα έχουμε διαγνώσει όλα, δεν θα υπάρχει πιθανότητα να γίνει μετάδοση. Για αυτό πρέπει να οδηγηθούμε σε μηδενισμό των ορφανών κρουσμάτων.

Αυτό μπορεί να γίνει, μπορεί και να μη γίνει. Στη δεύτερη περίπτωση, θα πάμε σε μια ελεγχόμενη χαλάρωση των μέτρων.

Πόσο κοντά είμαστε σε ένα εμβόλιο και πόσο αποτελεσματικό θα είναι αυτό;

Εμβόλια έχουν παρασκευαστεί ήδη, το θέμα είναι πόσο αποτελεσματικά θα είναι αυτά. Από το ένα μπουκαλάκι που σήμερα βρίσκεται σε ένα εργαστήριο, στα 4-5 δισεκατομμύρια μπουκαλάκια που θα χρειαστούν τελικά, πρέπει να ξέρουμε τι γίνεται. Και δεν μιλάω μόνο για το προφίλ των παρενεργειών του, που θα είναι ελάχιστες, αλλά κυρίως για την αποτελεσματικότητά του.

Αυτό είναι κάτι που απαιτεί χρόνο. Θα το κάνεις το εμβόλιο σε μια ομάδα εθελοντών. Καμία από τις δύο δεν θα ξέρει τι θα έχει πάρει. Συγχρόνως, θα τους κάνεις μία εκπαίδευση να προσέχουν για να μην εκτεθούν στον ιό – άρα μία εκπαίδευση που θα μειώσει έτσι κι αλλιώς τη μεταδοτικότητα. Στη συνέχεια αυτοί θα πρέπει να έχουν έτσι κι αλλιώς αυξημένες πιθανότητες να εκτεθούν στον ιό στο επόμενο διάστημα, για να μπορέσεις να τσεκάρεις την αποτελεσματικότητα.

Αν το εμβόλιο είναι αποτελεσματικό, περισσότεροι άνθρωποι που πήραν το placebo, θα κολλήσουν.

Άρα ο έλεγχος θα πρέπει να γίνει σε ένα μέρος όπου θα είναι ενεργός η επιδημία. Αυτή είναι η μεγάλη δυσκολία με τα εμβόλια.

Πιστεύετε πως έχουμε πιθανότητα να βρεθούμε και πάλι ενώπιον ενός αντιεμβολιαστικού κινήματος ή έχουμε πάρει πια το μάθημά μας;

Δεν τελειώνουν αυτά. Θα συνεχίσουν να υπάρχουν αντιεμβολιαστές, όπως θα υπάρχουν εκείνοι που θα λένε ότι ο ιός δεν έκανε τίποτα και εκείνοι που λένε ότι ο ιός κατασκευάστηκε στο εργαστήριο…

Στην ιστορία της ιολογίας και των επιδημιών υπάρχουν πολλές φιγούρες που έχουν υποστηρίξει τέτοιες ακραίες ιδέες. Ακόμη και ο Μαντέλα έλεγε για πολλά χρόνια ότι ο HIV δεν υπάρχει, με αποτέλεσμα να έχουμε μια από τις μεγαλύτερες επιδημίες στη Νότια Αφρική.

Μάλιστα, HIV deniers εξακολουθούν να υπάρχουν και σήμερα.

Με τον μαζικό εμβολιασμό θα μπορούσαμε να πετύχουμε εκρίζωση του ιού;
Ασφαλώς, το έχουμε κάνει για την ευλογιά. Με τον μαζικό εμβολιασμό πετυχαίνουμε τη λεγόμενη ανοσία της αγέλης. To αντιεμβολιαστικό κίνημα είναι πληγή για τη δημόσια υγεία. Τα εμβόλια έχουν προσφέρει τα μέγιστα, ώστε ο πλανήτης να φτάσει στα επίπεδα υγείας που βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή.

Ερευνάτε σημεία ύποπτων επιδημιών. Ήταν η ανθρωπότητα προετοιμασμένη για ένα τέτοιο σενάριο ή προετοιμαζόμασταν για μια ακόμη πανδημία γρίπης. Το να πούμε αν η ανθρωπότητα ήταν προετοιμασμένη ή απροετοίμαστη είναι ένα ερώτημα το οποίο έχει διπλή απάντηση: Και ήταν και δεν ήταν.

Είχαμε όλες τις τεχνολογικές εξελίξεις για να φτιάξουμε ένα εμβόλιο πιο γρήγορα από ποτέ, να ταυτοποιήσουμε τον ιό πιο γρήγορα από ποτέ, να σχεδιάσουμε μοριακά τεστ πιο γρήγορα από ποτέ, να μοιραστούμε τις γνώσεις μεταξύ των διαφόρων πιο γρήγορα από ποτέ.

Τα συστήματα υγείας, όμως, δεν ήταν έτοιμα να αντιμετωπίσουν αυτούς τους κραδασμούς.

Τις τελευταίες μέρες ακούγονται και φωνές κατά του ΠΟΥ, ότι δεν κήρυξε εγκαίρως την πανδημία.

Ο ΠΟΥ δεν έχει εκτελεστική εξουσία. Ο ρόλος του είναι κυρίως συμβουλευτικός. Στην ουσία δεν υπάρχει διακρατική συνεργασία σε ικανοποιητικό επίπεδο και για αυτό δημιουργούνται προβλήματα. Από την άλλη πλευρά, δεν έχω καταλάβει ποιο θα μπορούσε να είναι το εναλλακτικό σενάριο. Το μόνο που ενδεχομένως θα μπορούσε να είχε γίνει και αυτό το βάζω με ερωτηματικό, θα ήταν να γίνει πιο γρήγορα ο περιορισμός στις πτήσεις από την Κίνα.

Σίγουρα, αφού ολοκληρωθεί η κατάσταση θα μπορούμε να πούμε τι πήγε στραβά και τι θα μπορούσε να είχε γίνει διαφορετικά.

Πριν χρόνια είχα βρεθεί σε μία μεγάλη συνάντηση στην οποία προσπαθούσαμε να διερευνήσουμε τι πήγε στραβά στη μεγάλη επιδημία του Έμπολα και ένα από τα  συμπεράσματα στα οποία είχαμε καταλήξει ήταν ότι έπρεπε να υπήρχε μια διεθνής εκτελεστική ομάδα, ώστε να πάει και να δράσει κάπου.

Για να γίνει όμως κάτι τέτοιο, θα πρέπει να υπάρχει μια διεθνής συνεργασία και τα κράτη να εμπιστεύονται το ένα το άλλο. Και αυτό δεν είναι εύκολο. Το ζήτημα είναι συστημικό.

Το σημερινό σενάριο είναι πιο δύσκολο ή πιο εύκολο από τις πανδημίες γρίπης;

Πιο δύσκολο. Στην πανδημία της γρίπης του 2009 η μεταδοτικότητα του ιού ήταν χαμηλότερη, επίσης ήταν χαμηλότερη και η θνησιμότητα επειδή υπήρχε διασταυρούμενη ανοσία. Επιπλέον, είχαμε και φάρμακα.

Είχατε πει ότι αν δεν ξεπεράσουμε τους 100 διασωληνωμένους έως τις 28/03 πάμε καλά. 

Πήγαμε πολύ καλύτερα. Και πλέον, εδώ και αρκετό καιρό, είμαστε σε συρρίκνωση της επιδημίας.

Πιστεύετε πως η απαγόρευση του καπνίσματος που είχε προηγηθεί βοήθησε στο να μην έχουμε πολύ βαριά κρούσματα;

Ήταν ένα από τα πιο σημαντικά μέτρα που έχουν ληφθεί στη δημόσια υγεία εδώ και πολλά χρόνια. Θεωρητικά έχει συνεισφέρει στη μείωση του καπνίσματος και στη μείωση της νοσηρότητας από τον συγκεκριμένο ιό.

Και αυτό γιατί οι  περισσότερες ομάδες υψηλού κινδύνου του συγκεκριμένου ιού (καρδιαγγειακά και χρόνια αναπνευστικά νοσήματα) έχουν σχέση με το κάπνισμα, με εξαίρεση την ηλικία. Ακόμη και το φύλο (επειδή σε παγκόσμια κλίμακα οι άνδρες καπνίζουν περισσότερο σε σχέση με τι γυναίκες) σχετίζεται με αυτό.

Διαβάστε επίσης / Σακχαρώδης Διαβήτης και Λοιμώξεις

Για να ενημερωθείτε σχετικά με τις δράσεις μας μπορείτε να ακολουθήσετε τις σελίδες μας στο Facebook και στο Instagram!