Ειρήνη Λυκούδη
Διευθύντρια Αναισθησιολόγος
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών
κάτοχος Ευρωπαϊκού Διπλώματος Περιοχικής Αναισθησίας και Θεραπείας Πόνου
Υπεύθυνη Ιατρείου Πόνου
Γ.Ν.Ν.Ιωνίας ‘Κωνσταντοπούλειο
Πόσοι από εμάς έχουν νοσήσει από ανεμοβλογιά; Ξέρετε ότι ο συγκεκριμένος ιός που ονομάζεται έρπης ζωστήρας μπορεί να προκαλέσει μεθερπητική νευραλγία; Αυτό συμβαίνει, διότι, εφόσον ο ασθενής νοσήσει από ανεμοβλογιά, ο ιός εγκαθίσταται σε «ληθαργική κατάσταση» στο νευρικό του σύστημα. Η επανεργοποίηση του αδρανούς ιού προκαλεί τον έρπητα ζωστήρα και στη συνέχεια μπορεί να εξελιχθεί σε μεθερπητική νευραλγία.
Ο έρπης ζωστήρας εκδηλώνεται με επώδυνο φυσαλιδώδες εξάνθημα. Όταν ο πόνος συνεχίζει να βασανίζει τον ασθενή για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 3 μηνών, από την εμφάνιση του εξανθήματος, μιλάμε για μεθερπητική νευραλγία.
Η μεθερπητική νευραλγία είναι η πιο συχνή επιπλοκή του έρπητος ζωστήρα και δύσκολα αντιμετωπίσιμη. Προκύπτει, όταν τα νεύρα υποστούν βλάβη από τον ιό και αναπτύξουν χρόνιο νευροπαθητικό, αυτόματο πόνο.
Ο επιπολασμός στο γενικό πληθυσμό ανέρχεται στο 30%, ενώ στις ηλικίες >85 ετών αυξάνεται στο 50%. Περίπου 30-50% των ασθενών που εμφανίζουν μεθερπητική νευραλγία υποφέρουν περισσότερο από 1 έτος.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα της νευραλγίας περιορίζονται στην περιοχή του δέρματος, όπου πρωτοεμφανίστηκε η εστία του ιού, συνήθως στη μία πλευρά του σώματος. Συχνότερα προσβάλλει την κοιλιακή χώρα, την πλάτη και τον οφθαλμό. Μπορεί να εξαπλωθεί όταν το μολυσμένο άτομο αγγίξει το προσβεβλημένο δέρμα και στη συνέχεια άλλες περιοχές του σώματος.
Ο πόνος περιγράφεται είτε ως κάψιμο είτε ως βαθύς με παροξυσμικές ώσεις.
Συνήθως συνυπάρχει κνησμός, μούδιασμα, ευαισθησία στο φως και στην αφή. Πολλές φορές οι ασθενείς δεν μπορούν να αντέξουν το άγγιγμα των ρούχων ή το χάδι στην προσβεβλημένη περιοχή, δηλαδή εμφανίζουν αλλοδυνία, πονάνε από μη αλγεινό ερέθισμα. Οι ασθενείς με χρόνια ΜΘΝ (μεθερπητική νευραλγία) μπορεί να αναπτύξουν κατάθλιψη, αϋπνίες, εύκολη κόπωση, δυσκολίες συγκέντρωσης και ανορεξία.
Η προχωρημένη ηλικία αποτελεί την πιο ευάλωτη πληθυσμιακή ομάδα σε συνδυασμό με μειωμένη ανοσολογική ικανότητα, που συνήθως συνοδεύει ασθενείς υπό έντονο ψυχολογικό ή σωματικό stress. Σύμφωνα με τελευταίες μελέτες, στην ηλικία των 60 ετών, περίπου το 60% των ασθενών με έρπητα ζωστήρα αναπτύσσουν μεθερπητική νευραλγία και στην ηλικία των 70 ετών, το ποσοστό αγγίζει το 75%.
Πρόληψη –Θεραπεία
Δύο είναι οι θεμελιώδεις θεραπευτικές προσεγγίσεις στη μεθερπητική νευραλγία.
Η πρώτη είναι η πρόληψη, που περιλαμβάνει δύο πυλώνες, τον εμβολιασμό του ευάλωτου πληθυσμού και την έγκαιρη χορήγηση αντιïκής αγωγής. Σύγχρονη μελέτη στον ευρωπαϊκό πληθυσμό ανέδειξε, ότι ο εμβολιασμός στους ηλικιωμένους μείωσε τη συχνότητα εμφάνισης έρπητος ζωστήρα κατά 51% και της ΜΘΝ κατά 66%. Πρέπει να τονιστεί ότι ο επαναληπτικός εμβολιασμός είναι επιβεβλημένος για να διατηρηθεί η αποτελεσματικότητά του.
Δεύτερο κομβικό σημείο πρόληψης είναι η έγκαιρη αναγνώριση και θεραπεία της οξείας λοίμωξης, δηλαδή του έρπητος ζωστήρα, καθώς η καθυστέρηση μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα εμφάνισης ΜΘΝ. Ο κίνδυνος ανάπτυξης ελαττώνεται εάν η θεραπεία κατά του ιού ξεκινήσει εντός 72 ωρών από την εμφάνιση του εξανθήματος, τη λεγόμενη «χρυσή περίοδο». Κατά τη διάρκεια αυτού του χρονικού πλαισίου, ο ασθενής, συνήθως, ανταποκρίνεται καλύτερα στη θεραπεία και μειώνεται σημαντικά η εμφάνιση μεθερπητικής νευραλγίας.
Η δεύτερη προσέγγιση είναι η διαχείριση των συμπτωμάτων της ΜΘΝ, μέσω σύνθετων φαρμακευτικών σχημάτων και επεμβατικών τεχνικών.
Τα πρωτόκολλα θεραπείας της ΜΘΝ στα Ιατρεία Πόνου περιλαμβάνουν πολύτροπη, εξατομικευμένη αναλγητική αγωγή υπό μορφή δισκίων από το στόμα, χορήγηση επιθεμάτων και τοπικών αλοιφών. Εάν δεν είναι αποτελεσματικά, χρησιμοποιούνται επεμβατικές τεχνικές, όπως ο νευρικός αποκλεισμός, που διακόπτει τη μετάδοση των σημάτων πόνου στον εγκέφαλο, τεχνικές ραδιοσυχνότητες, κ.ά.
Λαμβάνοντας υπόψιν ότι η ΜΘΝ είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί και τα αποτελέσματα των πρωτοκόλλων αντιμετώπισης ποικίλλουν, η πρόληψη είναι υψίστης σημασίας. Ως εκ τούτου, οι ευαίσθητες ομάδες πρέπει να εμβολιάζονται και οι ασθενείς που εμφανίζουν συμπτώματα προσβολής από τον ιό απαιτείται να επισκέπτονται ΑΜΕΣΑ το γιατρό.
