Το διαζύγιο είναι η νομική λύση ενός γάμου και αποτελεί ένα σύνθετο ζήτημα που μπορεί να έχει βαθύ αντίκτυπο σε άτομα, οικογένειες και κοινότητες. Σε ένα διαζύγιο είναι πολύ σημαντική η στήριξη των παιδιών (αν υπάρχουν), καθώς η συγκεκριμένη αλλαγή μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ψυχολογική και κοινωνική τους ανάπτυξη.
Το διαζύγιο αντιπροσωπεύει όχι μόνο τη διάλυση μιας νομικής συμφωνίας, αλλά και τη διάλυση των συναισθηματικών δεσμών, των κοινών ονείρων και τρόπου ζωής. Το διαζύγιο φέρνει αλλαγές στη ζωή τόσο των γονέων όσο και των παιδιών. Οι συνέπειές του στα παιδιά δεν είναι μόνο αρνητικές, αλλά ανάλογα με την αντιμετώπιση/διαχείριση του θέματος από τους γονείς, μπορεί να είναι και θετικές.
Το διαζύγιο μπορεί να προκαλέσει στα παιδιά
✓ Συναισθήματα θλίψης, θυμού και σύγχυσης.
✓ Ακαδημαϊκές δυσκολίες και αλλαγές στις σχέσεις με τους συνομηλίκους.
✓ Δυσκολία προσαρμογής στις νέες συνθήκες διαβίωσης.
✓ Δυσκολία ανάπτυξης μιας υγιούς σχέσης με τον έναν ή και τους δύο γονείς μετά το διαζύγιο.
✓ «Φαινόμενο του ύπνου» (γρήγορη ανάκαμψη λόγω άρνησης συναισθημάτων στο παρόν. Εμφάνιση αυτών των συναισθημάτων στο μέλλον, με τη δόμηση μιας σχέσης).
✓ «Διαγενεακή μεταφορά του διαζυγίου» (διαμόρφωση μιας λιγότερο ισχυρής δέσμευσης για την ιδέα του γάμου που διαρκεί εσαεί).
Ωστόσο, ένα διαζύγιο μπορεί να έχει και θετικές επιπτώσεις, αν οδηγήσει σε:
✓ Μείωση των συγκρούσεων: Αν οι γονείς έχουν σοβαρές συγκρούσεις, το διαζύγιο μπορεί να μειώσει το επίπεδο της έντασης και της σύγκρουσης στο σπίτι. Αυτό μπορεί να διασφαλίσει ένα πιο σταθερό περιβάλλον για τα παιδιά.
✓ Μεγαλύτερη προσοχή από τους γονείς: Οι γονείς μετά το διαζύγιο μπορεί να δείξουν μεγαλύτερη προσοχή και αφοσίωση στα παιδιά τους. Αυτό μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να αισθανθούν περισσότερο αγαπημένα και υποστηριζόμενα.
✓ Απομάκρυνση από άνθρωπο που ήταν κακοποιητικός προς το παιδί.
✓ Δυνατότητα ανάπτυξης στενών σχέσεων με κάθε γονέα.
Πώς ενημερώνουμε το παιδί για το διαζύγιο;
Η ανακοίνωση του διαζυγίου στα παιδιά επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, όπως την ηλικία των παιδιών, τις ειδικές ανάγκες που μπορεί να έχει, τις σχέσεις του παιδιού με κάθε γονέα, τις δεξιότητες του γονέα στο ρόλο του (π.χ., γονέας-απών, σοβαρό πρόβλημα σωματικής και ψυχικής υγείας), τις συνθήκες χωρισμού και το πολιτισμικό υπόβαθρο. Κάποιες προτάσεις ενημέρωσης των παιδιών για το διαζύγιο είναι οι εξής:
Μιλάμε συγκεκριμένα σχετικά με τους τρόπους που ο χωρισμός θα επηρεάσει την καθημερινότητα και τις ζωές μας.
Προσπαθούμε να υπάρχει συμφωνία μεταξύ μας και να μεταφέρουμε τα ίδια μηνύματα στο παιδί σχετικά με το διαζύγιο και τις αλλαγές στην καθημερινότητα.
Εξηγούμε στο παιδί τι σημαίνει χωρισμός με απλές λέξεις, ανάλογα με την ηλικία, π.χ., «Με τον μπαμπά/Με τη μαμά δε θα ζούμε πλέον μαζί, θα ζούμε σε ξεχωριστά σπίτια, γιατί χωρίσαμε. Είναι σημαντικό, όμως, να ξέρεις ότι θα συνεχίσεις να πηγαίνεις στο σχολείο σου και να μας βλέπεις και τους δύο».
Επιβεβαιώνουμε ότι αγαπάμε το παιδί και δε θα μας χάσει «Μπορείς να μας αγαπάς και τους δύο, ακόμα και αν εμείς δε θέλουμε να μείνουμε μαζί».
Πάρετε την ευθύνη από τα παιδιά: «Δεν φταίτε εσείς για την απόφασή μας».
Σε περίπτωση που η ανακοίνωση πραγματοποιηθεί από κοινού και μιλάει ο/η πρώην σύντροφος είναι σημαντικό να αποφύγουμε χειρονομίες ή γκριμάτσες που να υποτιμούν τα λεγόμενα του, καθώς δημιουργούνται αντιφατικά μηνύματα προς το παιδί.
Δίνουμε χρόνο και χώρο στα παιδιά να επεξεργαστούν όσα λέμε.
Ενθαρρύνουμε τα παιδιά να κάνουν ερωτήσεις. Δεν προσπαθούμε να δώσουμε απαντήσεις σε ερωτήσεις που δεν έκαναν τα παιδιά.
Να περιμένουμε ότι θα συζητήσουμε ξανά για αυτό το θέμα με τα παιδιά.
Πώς πρέπει να αντιμετωπίσουν οι ίδιοι οι γονείς το διαζύγιο;
Ως γονείς χρειάζεται να αποφεύγουν την υπερβολική πίεση προς τον εαυτό τους. Η αλλαγή που συμβαίνει είναι σημαντική και η μετάβαση είναι δύσκολη.
Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουν και να αποδεχθούν τα συναισθήματά τους. Είναι λογικό να αισθάνονται θυμό και θλίψη ή ενοχές. Δεν χρειάζεται να βιαστούν, να επεξεργαστούν το διαζύγιο.
Πρέπει να αναζητήσουν υποστήριξη και βοήθεια από τα αγαπημένα τους πρόσωπα.
Θα πρέπει να φροντίσουν τον εαυτό τους όσο περισσότερο μπορούν.
Επιμέλεια
Στην περίπτωση που υπάρχουν παιδιά σε ένα γάμο, πολύ σημαντικό θέμα που συνοδεύει το διαζύγιο είναι η έννοια της επιμέλειας. Η επιμέλεια ορίζεται ως η ανατροφή, η επίβλεψη, η εκπαίδευση του/των τέκνου/ων, καθώς και ο προσδιορισμός του τόπου διαμονής του/των ανήλικου/ων τέκνου/ων. Κάποια βασικά χαρακτηριστικά υποστηρικτικής από κοινού επιμέλειας των παιδιών είναι:
▪ Οι γονείς να ενεργούν από κοινού ως «ομάδα του παιδιού».
▪ Οι γονείς να μοιράζονται την φροντίδα των παιδιών.
▪ Οι γονείς να διαχειρίζονται σωστά τις συγκρούσεις που αφορούν το παιδί π.χ., βαθμολογία, αρνητική συμπεριφορά, θέματα υγείας και εκπαίδευσης.
▪ Οι γονείς να αισθάνονται ότι αλληλοϋποστηρίζονται στη διαδικασία λήψης αποφάσεων για το παιδί.
▪ Οι γονείς να σέβονται και να τηρούν τις συμφωνίες για το πώς να μεγαλώσουν τα παιδιά.
Τα παραπάνω αναφέρθηκαν από τις ειδικούς, στο χρήσιμο εκπαιδευτικό σεμινάριο για γονείς με τίτλο «Διαχείριση Απώλειας Λόγω Διαζυγίου», που διοργάνωσε το ινστιτούτο Prolepsis στο πλαίσιο του προγράμματος «Νοιάζομαι για το παιδί μου».
Το πρόγραμμα υλοποιείται με την υποστήριξη της NN Hellas και αποσκοπεί στην προαγωγή της ψυχικής υγείας του παιδιού και της οικογένειας, μέσα από δράσεις ευαισθητοποίησης, ενημέρωσης και εκπαίδευσης.
Ν.Κ.
