Παρά τη σημαντική πρόοδο στη θεραπεία του διαβήτη τύπου 1, η διατήρηση καλού γλυκαιμικού ελέγχου χωρίς υπογλυκαιμία εξακολουθεί να συνιστά πρόκληση για μεγάλο αριθμό ατόμων με διαβήτη. Σήμερα, η θεραπεία του διαβήτη τύπου 1 γίνεται είτε με πολλαπλές ενέσεις ινσουλίνης είτε με συνεχή υποδόρια έγχυση ινσουλίνης μέσω αντλίας. Νέα μελέτη του ΑΠΘ, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Cambridge, απέδειξε ωστόσο ότι το τεχνητό πάγκρεας επιτυγχάνει καλύτερο έλεγχο του σακχάρου σε σχέση με τη συνήθη αγωγή.

Το τεχνητό πάγκρεας, γνωστό και ως σύστημα ελέγχου γλυκόζης κλειστού βρόγχου, είναι μια καινούρια θεραπευτική επιλογή που συνδυάζει μια αντλία ινσουλίνης με ένα σύστημα συνεχούς παρακολούθησης της γλυκόζης και έναν αλγόριθμο ελέγχου για τη χορήγηση ινσουλίνης με γλυκοζοεξαρτώμενο τρόπο. Το σύστημα μπορεί να συνδυαστεί και με αντλία χορήγησης γλυκαγόνης – σε αυτήν την περίπτωση μιλάμε για σύστημα δύο ορμονών.

Η αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) ενέκρινε πρόσφατα το πρώτο σύστημα τεχνητού παγκρέατος για χρήση από άτομα με διαβήτη τύπου 1, ηλικίας από 14 ετών και άνω. Εντούτοις, μέχρι πρόσφατα δεν ήταν ξεκάθαρη η ασφάλεια της θεραπείας με τεχνητό πάγκρεας σε άτομα με διαβήτη τύπου 1 που διαβιούν σε μη ερευνητικές συνθήκες.

Για τον σκοπό αυτό, η Μονάδα Κλινικής Έρευνας & Τεκμηριωμένης Ιατρικής και το Διαβητολογικό Κέντρο της Β’ Παθολογικής Κλινικής του ΑΠΘ σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Cambridge προχωρήσαμε στον σχεδιασμό και την εκπόνηση μίας σχετικής συστηματικής ανασκόπησης και μετα-ανάλυσης, η οποία δημοσιεύθηκε στο έγκριτο βρετανικό ιατρικό περιοδικό BMJ. Αυτό που κυρίως μας ενδιέφερε, ήταν το ποσοστό του χρόνου (%) κατά το οποίο τα επίπεδα της γλυκόζης πλάσματος των ασθενών που χρησιμοποιούν τεχνητό πάγκρεας σε συνθήκες ελεύθερης διαβίωσης βρίσκονταν εντός σχεδόν ευγλυκαιμικών τιμών (70 – 180 mg/dl). Άλλα σημεία που μελετήσαμε, ήταν το ποσοστό του χρόνου που η γλυκόζη ήταν σε τιμές υπεργλυκαιμίας ή υπογλυκαιμίας, η επίπτωση της σοβαρής υπογλυκαιμίας, τα μέσα επίπεδα γλυκόζης του αισθητήρα, ο δείκτης υπογλυκαιμίας κατά τη διάρκεια της νύχτας, οι ολικές ημερήσιες ανάγκες σε ινσουλίνη και τα επίπεδα της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης.

Στη μετα-ανάλυσή μας συμπεριλάβαμε σαράντα τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές με 1.027 συμμετέχοντες που έχουν γίνει μέχρι σήμερα, οι οποίες συνέκριναν τη χρήση τεχνητού παγκρέατος με οποιοδήποτε άλλο είδος θεραπείας σε άτομα με διαβήτη τύπου 1 που ζούσαν σε πραγματικές συνθήκες (μη νοσοκομειακό ή ερευνητικό περιβάλλον). Διαπιστώσαμε ότι η χρήση τεχνητού παγκρέατος οδηγεί σε σημαντικά περισσότερο χρόνο ευγλυκαιμίας (σχεδόν δυόμισι επιπλέον ώρες το 24ωρο) σε σχέση με τις άλλες θεραπείες, τόσο κατά τη διάρκεια της νύχτας όσο και όλο το εικοσιτετράωρο. Επιπλέον, η χρήση τεχνητού παγκρέατος ελάττωσε σημαντικά το χρόνο στη διάρκεια ενός 24ώρου που η γλυκόζη βρισκόταν σε επίπεδα υπογλυκαιμίας (20 λεπτά λιγότερα σε σχέση με τις άλλες θεραπείες) ή υπεργλυκαιμίας (δύο ώρες λιγότερο από τη θεραπεία ελέγχου).

Τα ευρήματα αυτά ισχύουν τόσο για συστήματα μίας ορμόνης (ινσουλίνη) όσο και δύο ορμονών (ινσουλίνη – γλυκαγόνη) και ήταν παρόμοια και σε μελέτες που εκπονήθηκαν χωρίς καμία απομακρυσμένη παρακολούθηση, τεκμηριώνοντας έτσι την ασφάλεια και την ευκολία χρήσης των συγκεκριμένων συστημάτων.

Τα μέσα επίπεδα γλυκόζης πλάσματος, όπως καταγράφηκαν από τον αισθητήρα, μειώθηκαν κατά περίπου 10 mg/dL, τιμή που συμβαδίζει με τη μείωση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης κατά 0,3%, που καταγράφηκε σε δοκιμές με διάρκεια μεγαλύτερη των οκτώ εβδομάδων ανά παρέμβαση.

Συμπερασματικά, τα αποτελέσματά μας αντικατοπτρίζουν την πρόοδο που έχει σημειωθεί τις τελευταίες δεκαετίες στην έρευνα και ανάπτυξη στη χρήση του τεχνητού παγκρέατος και αποδεικνύουν, ότι τα συστήματα τεχνητού παγκρέατος είναι μια αποτελεσματική και ασφαλής θεραπευτική προσέγγιση που βελτιώνει σημαντικά το γλυκαιμικό έλεγχο, μειώνοντας παράλληλα τις υπογλυκαιμίες σε άτομα με διαβήτη τύπου 1 που διαβιούν σε μη ερευνητικές συνθήκες.

Σύνοψη των αποτελεσμάτων της μετα-ανάλυσης για τις κύριες εκβάσεις

* Η μελέτη υποστηρίχθηκε από τον Ειδικό Λογαριασμό Κονδυλίων Έρευνας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) και το National Institute for Health Research, UK, χωρίς οποιαδήποτε άλλη υποστήριξη από άλλους οργανισμούς.