Τα τελευταία χρόνια, αναδεικνύεται όλο και περισσότερο η αξία και σημασία του καλού ύπνου. Έτσι ακούμε συνεχώς – και κατ’ επέκταση οι ειδικοί του ύπνου ερωτώνται – πόσες ώρες θα πρέπει να κοιμόμαστε (ποσότητα του ύπνου), ενώ μεγάλη κουβέντα γίνεται και για την ποιότητα του ύπνου.
Το ερώτημα αν η ποσότητα ή η ποιότητα είναι πιο σημαντική για την ευζωία και τη σωματική και ψυχική ευεξία, είναι στην πραγματικότητα πλασματικό, καθώς και τα δύο είναι εξίσου σημαντικά.
Πόσες ώρες πρέπει να κοιμόμαστε;
Φαίνεται ότι οι 7-9 ώρες ύπνου (μέσος όρος 8 ώρες) ή έστω οι 7 ώρες ύπνου κατά την Αμερικανική Ακαδημία Ιατρικής του Ύπνου (AASM), συνδέονται με χαμηλότερα ποσοστά καρδιαγγειακών νοσημάτων, διαβήτη, καρκίνου, εμφάνισης άνοιας και τελικά με μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής.
Αυτό δεν σημαίνει ότι όσοι κοιμούνται 6 ώρες (short sleepers) ή περισσότερες από 9 ώρες (long sleepers), επειδή τόσο χρειάζονται, θα πάθουν όσα αναφέραμε παραπάνω.
Για να καταλάβουμε πόσο ύπνο χρειαζόμαστε, θα πρέπει να εμπιστευθούμε την αυθόρμητη αφύπνιση (χωρίς ξυπνητήρι δηλαδή), όπως γίνεται όταν δεν δουλεύουμε (τα Σαββατοκύριακα ή στις διακοπές).
Σύνδρομο στέρησης ύπνου, μια σύγχρονη επιδημία
Το σύνδρομο χρόνιας στέρησης ύπνου είναι μια σύγχρονη επιδημία. Χαρακτηριστικά, από το 1980 και μετά κοιμόμαστε κατά μέσο όρο 7 ή και λιγότερες ώρες την ημέρα, δηλαδή 2 ώρες λιγότερες σε σχέση με το 1920. Υπολογίζεται, ότι 25-30 % των ενηλίκων στερούνται χρονίως των απαραιτήτων ωρών ύπνου, με αποτέλεσμα τις παραπάνω αρνητικές συνέπειες για την υγεία τους.
Το σύνδρομο χρόνιας στέρησης ύπνου επιβαρύνει και τη Δημόσια Υγεία: Υπολογίζεται ότι στοιχίζει το 2% και 3% του Α.Ε.Π. των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας αντίστοιχα.
Άπνοια ύπνου
Η έτερη σύγχρονη επιδημία που αφορά όχι μόνο στον ύπνο, αλλά εν γένει τη δημόσια υγεία, είναι το σύνδρομο άπνοιας ύπνου.
Το σύνδρομο αφορά περίπου το 20% των ενηλίκων και περίπου το 50% των ανθρώπων μετά την ηλικία των 50 ετών!
Πάνω από 2 δισεκατομμύρια άνθρωποι, παγκοσμίως, πάσχουν από το σύνδρομο άπνοιας ύπνου, όμως μόλις το 20% των πασχόντων το γνωρίζει! Ο λόγος είναι ότι συχνά υποεκτιμούμε τόσο τα νυκτερινά, όσο και τα ημερήσια συμπτώματα που συνδέονται με αυτό.
Και αυτό το σύνδρομο επιβαρύνει σημαντικά τη δημόσια υγεία, καθώς όταν παραμένει αρρύθμιστο, προκαλεί ανάλογα προβλήματα (καρδιαγγειακά, μεταβολικά, νευρονοητικά προβλήματα, προβλήματα στο ανοσοποιητικό, τροχαία και εργατικά ατυχήματα) και συνοδεύεται από επιβαρύνσεις στο Α.Ε.Π κάθε χώρας (π.χ. μόνο στις ΗΠΑ, το κόστος ανέρχεται σε 150 δις δολάρια).
Τα νυκτερινά συμπτώματα του συνδρόμου περιλαμβάνουν την παύση της αναπνοής για περισσότερο από 10 δευτερόλεπτα (ο ορισμός της άπνοιας ύπνου) και την απότομη, βαθιά, θορυβώδη ανάσα, που συχνά θεωρείται εσφαλμένα βαθύ ροχαλητό.
Από την άλλη, το σύνδρομο άπνοιας ύπνου δεν έχει πάντα αυτή την πλήρη παύση της αναπνοής που ακολουθείται από τον χαρακτηριστικό “βρυχηθμό”, αλλά μερική παύση της αναπνοής, με μερική διακοπή (50% – 90%) της ροής του αέρα στον αεραγωγό.
Το ανωτέρω φαινόμενο που ονομάζεται υπόπνοια, είναι ύπουλο και κινεί λιγότερο τις υποψίες σε σχέση με τη … θορυβώδη άπνοια.
Ωστόσο, οι συνέπειες της υπόπνοιας είναι οι ίδιες με εκείνες της άπνοιας.
Νυκτουρία – Ένα συμπτώματα της άπνοιας που υποτιμάται
Πέρα όμως από τη μερική ή πλήρη διακοπή της αναπνοής, άλλα συμπτώματα που υποεκτιμώνται είναι η νυκτουρία.
Ως νυκτουρία ορίζεται η διούρηση κατά τη νύχτα.
Στο σύνδρομο άπνοιας ύπνου, ο ασθενής αναγκάζεται συχνά να ουρεί 2, 3 ή και περισσότερες φορές τη νύχτα, πράγμα που λανθασμένα αποδίδεται σε παθήσεις του ουροποιητικού (π.χ. προστάτης) ή του αναπαραγωγικού συστήματος (π.χ. πρόπτωση μήτρας στις γυναίκες).
Άλλα συμπτώματα που υποεκτιμώνται ή που αποδίδονται λανθασμένα σε άλλες αιτίες είναι η νυκτερινή εφίδρωση, που συχνά αποδίδεται σε λάθος θερμοκρασία του υπνικού περιβάλλοντος ή σε ορμονικά ζητήματα (π.χ. εμμηνόπαυση) και η αυξημένη αρτηριακή πίεση κατά την πρωινή αφύπνιση, πράγμα που οφείλεται στην «πραγματική πάλη» που κάνει ο ασθενής με σύνδρομο άπνοιας ύπνου στον ύπνο του.
Συμπτώματα ημέρας
Την ίδια στιγμή, και μια σειρά συμπτωμάτων που εμφανίζονται την ημέρα και οφείλονται στο σύνδρομο άπνοιας ύπνου, συχνά αποδίδονται αλλού.
Για παράδειγμα, η υπνηλία αποδίδεται σε έλλειψη ύπνου, ενώ η κόπωση στην έλλειψη ύπνου ή στην υπερβολική σωματική κόπωση από τη δουλειά ή ακόμη και στην κακή συναισθηματική κατάσταση (κατάθλιψη).
Το ίδιο συμβαίνει γενικά με συμπτώματα από την ψυχική σφαίρα (ευερεθιστότητα, νευρικότητα, κακή διάθεση μελαγχολία και άγχος), τα οποία αποδίδονται λανθασμένα σε ψυχολογικά αίτια, ενώ στην πράξη ο πραγματικός υπαίτιος είναι το σύνδρομο άπνοιας ύπνου.
Μειωμένη προσοχή, έλλειψη συγκέντρωσης, αδυναμία συγκράτησης και ανάκλησης στοιχείων και πληροφοριών, είναι επίσης καταστάσεις που η αιτία τους αναζητάται συχνά σε οργανικά νευρολογικά ζητήματα (νοητική έκπτωση, άνοια), οδηγώντας σε λήψη σκευασμάτων ή βιταμινών για τη μνήμη, αλλά στην πραγματικότητα οφείλονται στην άπνοια και η λύση τους είναι το εργαστήριο ύπνου, η αναγνώριση του συνδρόμου και η θεραπεία του!
