Σακχαρώδης διαβήτης. Τι πετύχαμε και τι περιμένουμε το 2018;

166

Στην Ελλάδα εκτιμάται ότι το 8%–10% του πληθυσμού (800 χιλιάδες–1 εκατομμύριο) πάσχει από διαβήτη, ενώ υπάρχει και ένα ποσοστό 3%–4 % που δε γνωρίζει ότι πάσχει από τη νόσο. Υπολογίζεται ότι:

  • Περίπου 1 στους 10 έλληνες έχει διαβήτη. Ο αριθμός των ατόμων με διαβήτη στην Ελλάδα έχει τετραπλασιαστεί τα τελευταία 30 χρόνια. Αν προσθέσουμε και το ποσοστό των ατόμων με προ-διαβήτη, που έχουν στο στάδιο αυτό ήδη διπλάσιο κίνδυνο καρδιαγγειακών επεισοδίων σε σχέση με άτομα με φυσιολογικό σάκχαρο, τότε μιλάμε για πλέον του 25% του ελληνικού πληθυσμού άνω των 40 ετών.
  • Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 αυξάνεται κατά 3% κάθε χρόνο στα παιδιά και στους εφήβους. Επίσης, ο διαβήτης τύπου 2 προσβάλλει πλέον όλο και μικρότερες ηλικίες, νέους ακόμα και παιδιά.
  • Ο σακχαρώδης διαβήτης έχει υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης στο δυτικό κόσμο, πράγμα που σχετίζεται με την παχυσαρκία και την καθιστική ζωή. Τα Ελληνόπουλα, ιδίως τα αγόρια, δυστυχώς ανήκουν στα πιο παχύσαρκα στον κόσμο.
  • Οι διαβητικοί παρουσιάζουν ίδιο κίνδυνο εμφράγματος μυοκαρδίου με αυτόν των μη διαβητικών που είναι μεγαλύτεροι κατά 15 χρόνια. Ο διαβήτης, δηλαδή,  γηράσκει την καρδιά και τα αγγεία πρόωρα. 3 στα 4 άτομα με σακχαρώδη διαβήτη υπολογίζεται ότι θα υποστούν τουλάχιστον 1 καρδιαγγειακό επεισόδιο στη ζωή τους, ενώ έχουν υπερ-διπλάσιο κίνδυνο σε σχέση με τα μη διαβητικά άτομα να είναι θανατηφόρο.
  • Ο σακχαρώδης διαβήτης διπλασιάζει τον κίνδυνο κάποιων κακοηθειών, αυξάνει τον κίνδυνο άνοιας, δημιουργεί προβλήματα στα μάτια, στα νεφρά, στα πόδια, τριπλασιάζει την στυτική δυσλειτουργία.

Όλες αυτές οι επιπλοκές σε μεγάλο βαθμό μπορούν να προληφθούν.

Είναι αλήθεια πως στο σακχαρώδη διαβήτη η έρευνα και οι εξελίξεις τα τελευταία 15 χρόνια τρέχουν με γοργούς ρυθμούς, έχοντας προσφέρει πολλές θεραπευτικές επιλογές και επαναστατική τεχνολογία, αλλά και δραματικές αλλαγές στις θεραπευτικές αντιλήψεις. Το ευχάριστο είναι ότι το 2018 και το κοντινό μέλλον υπόσχεται πολλά.

Η ανακάλυψη των ινκρετινών και η θεραπευτική χρήση των αναλόγων του GLP-1 (Liraglutide, Lixisenatide, Exenatide LAR, Dulaglutide, Semaglutide κλπ), έχει ήδη προσφέρει αρκετά. Οι αγωνιστές του υποδοχέα GLP-1 μειώνουν την έκκριση γλυκογόνου με τρόπο εξαρτώμενο από τη γλυκόζη, με χαμηλό κίνδυνο υπογλυκαιμίας. Παρέχουν, επίσης, σημαντική απώλεια βάρους μειώνοντας την όρεξη και την πρόσληψη ενέργειας. Πλεονεκτήματα, στη ρύθμιση του σακχάρου στον τύπο 2, χωρίς την αύξηση του κινδύνου υπογλυκαιμίας, στη σημαντική μείωση του βάρους (2-12 κιλά κατά μέσο όρο) τόσο στον τύπο 2 όσο και στον τύπο 1. Το πιο σημαντικό, όπως επιβεβαιώθηκε πρόσφατα τουλάχιστον για την λιραγλουτίδη, είναι η σημαντική μείωση των καρδιαγγειακών συμβαμάτων και της νεφρικής βλάβης που προκαλεί ο διαβήτης. Το μειονέκτημα των αναλόγων του υποδοχέα GLP-1 ήταν το ενέσιμο σκεύασμα, το οποίο κατέστησε λιγότερο αποδεκτή στους ασθενείς τη θεραπεία. Το κοντινό μέλλον επιφυλάσσει από του στόματος αγωγή (στάδιο δοκιμών 3β, δισκία σεμαγλουτίδης, το πρώτο μη ενέσιμο από του στόματος GLP-1). Εβδομαδιαίες ή και μηνιαίες ενέσιμες θεραπείες με GLP-1 κυκλοφορούν ή είναι επίσης σε στάδιο δοκιμών 3, με μικρότερης διαμέτρου βελόνες, πιο εύχρηστα στυλό και σύντομα η γνωστή Εξενατίδη σε συσκευή συνεχούς έγχυσης. Θετικές μελέτες ανακοινώθηκαν για έτοιμους συνδυασμούς σε μία ένεση GLP-1 με ινσουλίνη (κυκλοφορούν ήδη), ευκολία χρήσης, καλύτερη συμμόρφωση, άρα και καλύτερη ρύθμιση και πιθανά θα αποτελέσουν το μέλλον της θεραπείας. Ινσουλίνη σε υπογλώσσιο σπρέι έχει ήδη  κυκλοφορήσει στις ΗΠΑ, αλλά φαίνεται να έχει προβλήματα εμπορικής προώθησης, ενώ για τα δισκία ινσουλίνης τα νέα είναι θολά και καθόλου ευοίωνα, προς το παρόν. Υπερταχύ ανάλογο ινσουλίνης (FIASP) και έτοιμος συνδυασμός μακράς δράσης ανάλογο με ταχύ γευματικό ανάλογο, ήδη κυκλοφορούν στην Ευρώπη και αναμένονται στη χώρα μας, προσθέτοντας λύσεις εξατομίκευσης της θεραπείας στο ΣΔ.

Μια νέα, επίσης, από του στόματος θεραπευτική κατηγορία ήρθε να προστεθεί στη θεραπευτική φαρέτρα μας. Οι αναστολείς SGLT-2. Οι θεραπευτικές δυνατότητες στη μείωση του σακχάρου δεν είναι πολύ ισχυρές (μειώνουν κατά 0,5-1% τη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη HBA1c). Αυξάνοντας, όμως, την απέκκριση της αυξημένης γλυκόζης από το αίμα στα ούρα, φαίνεται να έχουν πολλαπλά, παράλληλα σημαντικά οφέλη στις σοβαρές επιπλοκές του διαβήτη. Ήδη, η εμπαγλιφλοζίνη έχει προστεθεί δυναμικά στη  θεραπευτική, αποδεικνύοντας ότι όχι μόνο μειώνει δραστικά τα καρδιαγγειακά συμβάματα, αλλά ασκεί νεφροπροστασία ακόμα και σε προχωρημένες διαβητικές νεφροπάθειες και επιπλέον πετυχαίνει μείωση κατά 2-4 κιλά του σωματικού βάρους. Νέα μόρια αυτής της κατηγορίας, ακόμα και για τον τύπο 1 (σοταγλιφλοζίνη), ίσως και άπαξ ανά εβδομάδα δισκία, είναι ότι μας επιφυλάσσει το κοντινό μέλλον.

Το «τεχνητό πάγκρεας» μπορεί να είναι μακρινό όνειρο, αλλά τα συστήματα αντλιών συνεχούς έγχυσης συνεζευγμένα με συστήματα ασύρματης συνεχούς καταγραφής γίνονται όλο και περισσότερο, σκεπτόμενα, διακόπτοντας αυτόματα την παροχή ινσουλίνης σε περίπτωση υπογλυκαιμίας (σάκχαρο μικρότερο από 60mg/dl) και προειδοποιώντας σε περίπτωση πολύ υψηλών ή χαμηλών τιμών σακχάρου. Ήδη κυκλοφορούν σε περιορισμένο αριθμό στις ΗΠΑ ασύρματα κλειστά συστήματα μετρητή-αντλίας, που χρησιμοποιώντας περίπλοκους θεραπευτικούς αλγόριθμους, αυξομειώνουν από μόνα τους την παροχή ινσουλίνης, σύμφωνα με την τάση των επιπέδων γλυκόζης που καταγράφουν οι αισθητήρες. Τα κλειστά συστήματα αυτά με τα πλεονεκτήματα και τις αδυναμίες τους φαίνεται, ότι μέσα στην επόμενη 5ετία θα καλύψουν σημαντικές θεραπευτικές ανάγκες, ιδίως σε παιδιά και εφήβους στον ινσουλινοεξαρτώμενο διαβήτη.

Συστήματα ασύρματα συνεχούς καταγραφής σακχάρου με συναγερμό (CGM), ή με πολύ λίγα τσιμπήματα (FGM, τεχνολογία FLASH MONITORING) για τον τύπο 1, αλλά και τον ινσουλινοθεραπευόμενο διαβήτη (κυρίως στην κύηση), εξελίσσονται συνεχώς. Φαίνεται να μειώνουν τον σοβαρό κίνδυνο υπογλυκαιμίας βελτιώνοντας παράλληλα τη ρύθμιση. Το μέλλον οδηγεί στη δημιουργία ασύρματων συστημάτων μέτρησης με σένσορες που θα τοποθετούνται επί μακρόν και δεν θα απαιτούν τακτικές μετρήσεις σακχάρου από το δάκτυλο, ενώ το κόστος χρήσης θα μειώνεται αλλάζοντας το μέλλον της αυτορρύθμισης στον ινσουλινοθεραπευόμενο διαβήτη. Στην αγορά, κυκλοφορούν ήδη 3 μετρητές ασύρματης τεχνολογίας (CGM DEXCOM, CGM MEDRONIC, FGM LIBRE ABBOT) και οι μελέτες δείχνουν, ότι σε αυστηρά επιλεγμένα περιστατικά μπορεί να βοηθήσουν.

Μειονεκτήματα: Ο σένσορας που κοστίζει ακριβά (CGM, FGM), ξεκολλά πολύ εύκολα, δεν έχει συναγερμό και οι αποκλίσεις στις μετρήσεις από την πραγματική τιμή, ιδίως σε ταχείες πτώσεις του σακχάρου στο αίμα, γι΄αυτό και δε συνιστάται η χρήση τους για την αντιμετώπιση υπογλυκαιμίας (FGM LIBRE). Υπάρχει περίπου 5λεπτη καθυστέρηση στην απόκριση από τη μέτρηση και είναι αρκετά υψηλό το κόστος μηνιαίας χρήσης (CGM,FGM).

Εξελίξεις αναμένονται στην κατανόηση και οριστική θεραπεία του τύπου 1, στην πρόληψη και θεραπεία της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας, που συχνά οδηγεί σε τύφλωση.

Ωστόσο, όποιες και όσο και αν είναι θαυμάσιες αυτές οι εξελίξεις, τίποτα δεν αντικαθιστά τα «αγαθά κόποις κτώνται» και το «παν μέτρον άριστον». Αλλαγή τρόπου ζωής και συμπεριφοράς στο σώμα μας, δεν υποκαθίστανται από την τεχνολογία…

Το μέλλον, λοιπόν, για τις εξελίξεις και την τεχνολογική επανάσταση στο σακχαρώδη διαβήτη προμηνύεται λαμπρό. Ας μην ξεχνάμε όμως…

Η συστηματική, έστω και μέτρια άσκηση, που διατηρεί μία καλή φυσική κατάσταση, η ολιγαρκής, εγκρατής και όχι απλά υγιεινή διατροφή, που οδηγεί σε φυσιολογικό για το ύψος μας βάρος, η θετική σκέψη και η θέληση να φροντίζουμε το σώμα μας και να παίρνουμε χαρά από τη ζωή, αποτελούν αναντικατάστατο, αποτελεσματικό, φθηνό, ίσως μοναδικό συστατικό ποιοτικής μακροζωίας.