Οι χρόνιες επιπλοκές του ΣΔ αποτελούν  απειλή για  την αρτιμέλεια και την ζωή των ασθενών. Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια είναι η πρώτη αιτία τύφλωσης, η διαβητική νεφροπάθεια είναι η πρώτη αιτία  αιμοκάθαρσης  και η διαβητική νευροπάθεια και η περιφερική αγγειοπάθεια είναι οι πρώτες αιτίες ακρωτηριασμών.

Η διεθνής ιατρική κοινότητα στην προσπάθειά της να τις διαχειριστεί, εκδίδει ετησίως οδηγίες για την πρόληψη και την θεραπεία τους.

Όσον αφορά το ‘’διαβητικό πόδι’’, μια αιτιοπαθολογικά πολυπαραγοντική επιπλοκή,  πρέπει να γίνεται συνεχής και αναλυτική εκπαίδευση για την πρόληψη και την αντιμετώπιση  των ελκών,  τόσο στους επαγγελματίες υγείας όσο και τους διαβητικούς ασθενείς.

Βάσει του ορισμού της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας,  ως διαβητικό πόδι ορίζεται η λοίμωξη, έλκος και/ή καταστροφή των εν τω βάθει ιστών, που σχετίζονται με νευρολογικές διαταραχές και διαφόρου βαθμού περιφερική αγγειακή νόσο στα κάτω άκρα ατόμων με σακχαρώδη διαβήτη.

Προκειμένου να μη γίνονται παραλείψεις, σφάλματα και κακές τεχνικές διάγνωσης και αντιμετώπισης, αναγκαία είναι να ακολουθούνται τα παρακάτω βήματα:

Στην πρώτη επίσκεψη σε Ποδολογικό ή Διαβητολογικό ιατρείο  και σε τακτά διαστήματα, πρέπει να εξετάζονται επισκοπικά και ψηλαφητικά τα πόδια όλων των ασθενών είτε αναφέρουν ενοχλήματα είτε όχι. Να δίδονται σε όλους οδηγίες περιποίησης  των ποδιών, των νυχιών, της επιλογής των υποδημάτων και των καλτσών  από τους επαγγελματίες υγείας.

Κυρίαρχο ρόλο τόσο για την πρόληψη όσο και για την επούλωση ενός διαβητικού έλκους έχει η αποφόρτιση, δηλαδή  η ανακατανομή, μείωση ή απομάκρυνση του μηχανικού φορτίου.  Η μηχανική πίεση αλλά και η διατμητική τάση  αποτελούν βασικό αιτιολογικό παράγοντα ανάπτυξης διαβητικών ελκών.

Σε επίπεδο πρόληψης, η αποφόρτιση επιτυγχάνεται με τη χρήση  ειδικών υποδημάτων για νευροπάθεια, την κατασκευή ορθωτικών πελμάτων κατόπιν πελματογραφήματος, το σωστό καθαρισμό των υπερκερατώσεων και τύλων και την αντιμετώπιση παθήσεων των ονύχων (ονυχομυκητίαση , ονυχογρύπωση, είσφρυση όνυχος).

Έλεγχος υποδήματος

Σε ποσοστό 80% των διαβητικών ελκών προϋπάρχει τραύμα από υπόδημα, ενώ σε ποσοστό μόλις 20% τραύμα από άλλη αιτία.

Πρέπει να γίνεται έλεγχος για την ύπαρξη τυχόν ξένων αντικειμένων στο εσωτερικό και στη σόλα του υποδήματος.

Να εξετάζεται το εσωτερικό, η κατάλληλη χωρητικότητα, οι ραφές και το υλικό κατασκευής.

Η αγορά κατάλληλων υποδημάτων έχει μεγάλη σημασία για την πρόληψη βλαβών στο πόδι. Τα υποδήματα πρέπει να εφαρμόζουν καλά (αρκετά μεγάλα, φαρδιά, ώστε να υπάρχει χώρος για την τοποθέτηση εξατομικευμένων ορθωτικών πελμάτων, με αρκετό πλάτος στην περιοχή των μεταταρσίων, μαλακά, ευλύγιστα με χαμηλό τακούνι, λείες εσωτερικές ραφές και κορδόνια, για να κρατούν σταθερό το πόδι).

Κάθε πόδι να μετράται, πριν από την αγορά των υποδημάτων. Το μέτρημα του ποδιού να γίνεται σε όρθια θέση, γιατί το πόδι είναι μεγαλύτερο σε όγκο.  Βαθμιαίο άνοιγμα των καινούριων υποδημάτων, εναλλάσσοντάς τα με τα παλιά.  Προτίμηση δερμάτινων από ελαστικά ή πλαστικά.

Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στην αγορά υποδημάτων, όταν υπάρχουν ανατομικές ανωμαλίες και παραμορφώσεις (βλαισός ή ραιβός, μέγας δάκτυλος, εφίππευση δακτύλων, προβολή των κεφαλών των μεταταρσίων, κοιλοποδία).

Σε ασθενείς με  ΣΔ  και  έλλειψη αισθητικότητας λόγω νευροπάθειας/αγγειοπάθειας.

Σύσταση για θεραπευτικό υπόδημα με παρεμβάσεις σε περίπτωση ορθοπεδικού προβλήματος, ανάγκης στήριξης ποδοκνημικής,  ανισοσκελία, προβλήματα βάδισης.

Θεραπευτικά υποδήματα διαβήτη με αποσπώμενα ένθετα πέλματα υψηλής αποφόρτισης για αποφυγή εξέλκωσης και ακρωτηριασμού.

Επιπλέον εξατομικευμένα πέλματα όταν συνυπάρχει και ορθοπεδικό πρόβλημα, παχυσαρκία, τοπικά αυξημένες πιέσεις, επάγγελμα που το απαιτεί.

Χαρακτηριστικά θεραπευτικού υποδήματος διαβήτη:

Τα θεραπευτικά υποδήματα διαβήτη αποτελούν από τον ορισμό τους ιατροτεχνολογικό προϊόν, το οποίο πρέπει να συνταγογραφείται. Για να χαρακτηριστεί ένα υπόδημα «θεραπευτικό υπόδημα διαβήτη», θα πρέπει :

-Να πληροί τις προδιαγραφές που ορίζουν κλινικές μελέτες με ανθρωπομετρικά στοιχεία.

-Να έχει ένδειξη τη χρήση σε διαβητική νευροπάθεια ή και  αγγειοπάθεια.

-Να έχει αποδείξει με δημοσιευμένες κλινικές μελέτες την αποτελεσματικότητά του στη     μείωση της εμφάνισης ελκών.

Τα θεραπευτικά υποδήματα διαβήτη πρέπει να προστατεύουν από έλκη τα πόδια των ασθενών υψηλού κινδύνου, δηλαδή αυτά που  έχουν νευροπάθεια, αγγειοπάθεια, σοβαρές παραμορφώσεις, ιστορικό έλκους η/ και οστεοαρθοπάθειας, ενεργό έλκος, γάγγραινα, ακρωτηριασμό.

Τα θεραπευτικά υποδήματα διαβήτη πρέπει να  μειώνουν τις υψηλές πιέσεις, να περιορίζουν τις σκληρύνσεις, να προστατεύουν τις αρθρώσεις και να αποτρέπουν την διαδικασία της εξέλκωσης.

Υπάρχουν θεραπευτικά υποδήματα διαβήτη που μειώνουν τη συχνότητα επανεμφάνισης έλκους κατά 80% .

Με δυσοίωνες, δυστυχώς, προοπτικές στατιστικών για την πανδημία του σακχαρώδους διαβήτη,  η πρόληψη βασίζεται στη σωστή ενημέρωση τόσο των επαγγελματιών υγείας όσο και των ασθενών.

Οι ακρωτηριασμοί ασθενών με διαβήτη και οι συνέπειές τους αποτελούν μια πολύ ακριβή λύση.  Η εφαρμογή μέτρων με στόχο τη μείωσή τους έχει δείξει ότι οδηγεί όχι μόνο σε αποτελεσματικότερη χρήση των διαθέσιμων πόρων ενός συστήματος υγείας, αλλά και σε εξοικονόμηση τους.