HPV και Καρκινογένεση: Πρωτογενής Πρόληψη με το anti-HPV Εμβόλιο

Από
Ευθύμιος Δεληγεώρογλου
-
167

Ο HPV ανήκει στην οικογένεια των Ιών των Ανθρωπίνων Θηλωμάτων και έχουν αναγνωρισθεί πάνω από 200 γενότυποί του. Ο επιπολασμός της HPV λοίμωξης παγκοσμίως προσεγγίζει τις 630 εκατομμύρια γυναίκες, ενώ τουλάχιστον 80% των γυναικών θα έχει μολυνθεί με τον ιό HPV μέχρι την ηλικία των 50 ετών. Μάλιστα, σε μια αντιπροσωπευτική μελέτη του πληθυσμού που έγινε στις Η.Π.Α., 25% των εφήβων ηλικίας μεταξύ 14 και 19 ετών και 45% του πληθυσμού ηλικίας μεταξύ 20 και 24 ετών ήταν HPV-οροθετικοί.

Η HPV λοίμωξη μεταδίδεται κυρίως μέσω της διεισδυτικής ή μη σεξουαλικής επαφής, ενώ πάνω από 30 από τους 200 οροτύπους του ιού είναι δυνατόν να μεταδοθούν σεξουαλικά. Διακρίνονται δε, σε χαμηλού κινδύνου, που μπορεί να προκαλέσουν οξυτενή κονδυλώματα και υψηλού κινδύνου που μπορεί να προκαλέσουν προ-καρκινικές αλλοιώσεις, οι οποίες αργότερα μπορεί να εξελιχθούν σε καρκίνο, με τον ιό να ανιχνεύεται στο 99,7%  των καρκίνων του τραχήλου της μήτρας.

Η πρωτογενής πρόληψη αφορά τον εμβολιασμό έναντι του ιού HPV και είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας που ένα εμβόλιο μπορεί να προσφέρει προστασία από τον καρκίνο. Το 2002 ξεκίνησε η μελέτη για το εμβόλιο έναντι του HPV και συμμετείχαν συνολικά 23 κέντρα από όλο τον κόσμο (ένα εξ’ αυτών ήταν το Τμήμα Παιδικής-Εφηβικής Γυναικολογίας της Β’ Μαιευτικής και Γυναικολογικής κλινικής του «Αρεταιείου» Νοσοκομείου), όπου συμπεριελήφθησαν συνολικά 20.541 νεαρές γυναίκες, ηλικίας μεταξύ 16 και 23 ετών. Σύμφωνα με το νέο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού (ΕΠΕ), ο εμβολιασμός συστήνεται ανεξάρτητα από την έναρξη ή όχι των σεξουαλικών επαφών σε γυναίκες ηλικίας 11-26 ετών, ενώ το νέο ΕΠΕ συστήνει ότι 2 δόσεις με μεσοδιάστημα 6 μηνών αρκούν στις ηλικίες 11-15 ετών, ενώ για τις ηλικίες μετά τα 15 έτη χορηγούνται 3 δόσεις σε διάστημα 6 μηνών, με τη δεύτερη δόση να πραγματοποιείται 1 ή 2 μήνες μετά την πρώτη δόση.

Υπάρχουν τρία εμβόλια, το διδύναμο, το τετραδύναμο και το εννεαδύναμο. Το διδύναμο και το τετραδύναμο εμβόλιο έχουν 100% αποτελεσματικότητα στην πρόληψη των ογκογόνων τύπων 16 και 18 (70% των καρκίνων τραχήλου της μήτρας), ενώ το τετραδύναμο εμβόλιο έχει 100% αποτελεσματικότητα και στην πρόληψη των οροτύπων 6 και 11 (90% των περιπτώσεων γεννητικών κονδυλωμάτων).  Παράλληλα, το διδύναμο και το τετραδύναμο εμβόλιο έχουν 68,4% και 32,5% αντίστοιχα διασταυρούμενη αποτελεσματικότητα, για άλλους 10 ογκογόνους τύπους του HPV. Το νέο εννεαδύναμο εμβόλιο έχει 100% αποτελεσματικότητα έναντι των οροτύπων 6, 11, 16 18, 31, 33, 45, 52 και 58 του HPV (89% των καρκίνων και 82% των προκαρκινικών αλλοιώσεων σχετιζομένων με τον HPV). Το εννεαδύναμο εμβόλιο συστήνεται (στις Η.Π.Α.) σε κορίτσια ηλικίας 9 έως 26 ετών και σε αγόρια 9 έως 15 ετών, εκτιμάται δε, πως η εφαρμογή του σε κορίτσια ηλικίας 12 ετών, θα μείωνε μελλοντικά τον κίνδυνο εκδήλωσης καρκίνου του τραχήλου μήτρας κατά 85%. Μάλιστα, από την 1η Ιανουαρίου 2017, χορηγείται ΔΩΡΕΑΝ και συνταγογραφείται σε κορίτσια ηλικίας 11-18 ετών. Σύμφωνα με το ΕΠΕ, στα κορίτσια ηλικίας 11-15 ετών, δύο δόσεις σε χρόνο 0 και 6 μήνες αρκούν, ενώ στις έφηβες ηλικίας 15-18 ετών απαιτούνται τρείς δόσεις σε χρόνο 0, 2 και 6 μήνες, δηλαδή ολοκληρώνεται σε 6 μήνες από τον χρόνο 0. Τέλος, η ασφάλεια και των τριών εμβολίων έχει πιστοποιηθεί τόσο μέσω των οργανωμένων παγκοσμίων δικτύων φαρμακο-επαγρύπνισης, όσο και μέσω του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων στην Ελλάδα και έχει καταδειχθεί, πως καμία σοβαρή ανεπιθύμητη ενέργεια δεν συσχετίστηκε με το HPV εμβολιασμό, ενώ το ποσοστό των ανεπιθύμητων ενεργειών ήταν μικρότερο από το μέσο όρο που εμφανίζουν τα άλλα εμβόλια.

   Συμπερασματικά, τα anti-HPV εμβόλια αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο της πρωτογενούς πρόληψης έναντι του HPV, ενώ η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητά τους έχει καταδειχθεί από πλήθος μακροχρόνιων και έγκυρων μελετών.  Εν κατακλείδι, «κάλλιο το προλαμβάνειν, παρά το θεραπεύειν».

Βιβλιογραφία:

  1. Syrjänen and Syrjänen. Papillomavirus infections in human pathology. Wiley & Sons, Chichester; 2000. p.11–46.
  2. Centers for Disease Control and Prevention. 2004. Saslow D, et al. CA Cancer J Clin. 2007; 57:7-28.
  3. Dunne EF, Unger ER, Sternberg M, et al. Prevalence of HPV infection among females in the United States. JAMA 2007; 297:813-9.
  4. Food and Drug Administration. Product approval information—licensing action [package insert]. Gardasil (quadrivalent human papillomavirus types 6,11,16,18). Merck & Co., Whitehouse Station, NJ. Available at http://www.fda.gov/cber/label/HPVmer060806LB.pdf.
  5. Brown DR, et  al. The impact of quadrivalent human papillomavirus (HPV; types 6, 11, 16, and 18) L1 virus-like particle vaccine on infection and disease due to oncogenic nonvaccine HPV types in generally HPV-naive women aged 16-26 years. J Infect Dis 2009; 199: 926-35.
  6. Slade, BA, Leidel, L, Vellozzi, C, et. al. Postlicensure safety surveillance for quadrivalent human papillomavirus recombinant vaccine. JAMA 2009; 302: 750-757.
  7. Tsitsika A. et al. J Pediatr Adolesc Gynecol. 2010; 23 (5): 298-304.
  8. Wright TC Jr et al. Age considerations when vaccinating against HPV. Gynecol Oncol 2008;109:Suppl:S40-S47.
  9. J. A. Kahn. HPV Vaccination for the Prevention of Cervical Intraepithelial Neoplasia. N Engl J Med 2009;361:271-8.
  10. Kollar LM, Kahn JA. Education about human papillomavirus and human papillomavirus vaccines in adolescents. Curr Opin Obstet Gynecol 2008;20:479-83.
  11. Markowitz LE, Dunne EF, Saraiya M, et al.; Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Human papillomavirus vaccination: recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR Recomm Rep 2014;63(No. RR-05):1–30.
  12. Food and Drug Administration. Highlights of prescribing information. Gardasil 9 (human papillomavirus 9-valent vaccine, recombinant). Silver Spring, MD: US Department of Health and Human Services, Food and Drug Administration; 2014. Available at http://www.fda.gov/downloads/BiologicsBloodVaccines/Vaccines/ApprovedProducts/UCM426457.pdf.
  13. Food and Drug Administration. December 10, 2014 Approval letter—GARDASIL 9. Silver Spring, MD: US Department of Health and Human Services, Food and Drug Administration; 2014. Available at http://www.fda.gov/BiologicsBloodVaccines/Vaccines/ApprovedProducts/ucm426520.htm.
  14. Luxembourg A. Program summary and new 9-valent HPV vaccine trial data. Presentation before the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP), October 30, 2014. Atlanta, GA: US Department of Health and Human Services, CDC; 2014. Available at http://www.cdc.gov/vaccines/acip/meetings/downloads/min-archive/min-2014-10.pdf.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑΑΠΟ ΤΟΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ