Περιφερική αρτηριοπάθεια και διαβητικό πόδι

685

Η εικόνα ενός άνδρα, μέσης ή μεγάλης ηλικίας, που ενώ βαδίζει αναγκάζεται κάθε τόσο να σταματά επειδή πονούν οι γάμπες του, είναι αρκετά συχνή. Λιγότερο συχνή, αλλά συνήθως τραγική στην κατάληξή της, είναι η εικόνα του διαβητικού ασθενούς με έλκη των κάτω άκρων που δεν επουλώνονται και που οδηγούν σε γάγγραινα και ακρωτηριασμό. Τι φταίει, λοιπόν, για την κακή κυκλοφορία στα πόδια; Τι είναι το διαβητικό πόδι; Τι πρέπει να προσέξουμε και πώς θεραπεύεται;

 

Η χρόνια περιφερική αρτηριοπάθεια, υποδηλώνει την ελαττωμένη παροχή αίματος στα κάτω άκρα, λόγω βλάβης του αρτηριακού τοιχώματος, η οποία προκαλεί στένωση ή και τελικά πλήρη απόφραξη του αυλού των αρτηριών που αιματώνουν τα κάτω άκρα. Είναι ιδιαίτερα συχνή στους πληθυσμούς των οικονομικά αναπτυγμένων χωρών. Η συχνότητα της κλινικά έκδηλης νόσου στο γενικό πληθυσμό κυμαίνεται περί το 3%, ενώ η συχνότητα της σιωπηλής ασυμπτωματικής ισχαιμίας των κάτω άκρων είναι περίπου τριπλάσια. Υπολογίζεται, ότι στην ηλικία των 40-50 ετών ανέρχεται στο 1-2%, ενώ φθάνει στο 5-7% στα άτομα ηλικίας 50-60 ετών. Οι άνδρες νοσούν 2-5 φορές πιο συχνά από τις γυναίκες. Αυτή η διαφορά μεταξύ των δύο φύλων μειώνεται προοδευτικά μετά την ηλικία των 50 ετών.

Κύριοι επιβαρυντικοί παράγοντες για την εμφάνιση της νόσου, εκτός από την ηλικία, είναι το κάπνισμα και ο σακχαρώδης διαβήτης.

Στους διαβητικούς, η νόσος αφορά το ίδιο άντρες και γυναίκες, εμφανίζεται σε νεότερη συγκριτικά ηλικία και προσβάλλει πολλαπλά σημεία του αρτηριακού δικτύου.

Όταν η νόσος προκαλεί συμπτώματα ο ασθενής νιώθει πόνο κατά το περπάτημα, ιδιαίτερα σε ανηφορικό δρόμο ή την ανάβαση σκάλας. Ο πόνος σταματά αμέσως μετά τη διακοπή της άσκησης και δεν παρουσιάζεται σε ηρεμία.

 

Εκτός από την παρουσία του πόνου, άλλα ευρήματα που μπορεί να μας οδηγήσουν στη διάγνωση της νόσου είναι η αδυναμία ψηλάφησης του σφυγμού στις αρτηρίες των ποδιών μας. Οπτικοακουστικό υλικό για τον τρόπο αυτοψηλάφησης των αρτηριών των κάτω άκρων υπάρχει διαθέσιμο στο διαδίκτυο (http://www.vas-int.net/161-feetestuk.html).

 

Στα τελικά στάδια της χρόνιας περιφερικής αρτηριοπάθειας, ο ασθενής πονάει ακόμη και σε ηρεμία, καθιστός ή και ξαπλωμένος στο κρεβάτι. Στο στάδιο αυτό, είναι δυνατόν να εμφανιστούν νεκρωτικές βλάβες στα πόδια που μπορεί να οδηγήσουν σε γάγγραινα.

Όταν πιθανολογηθεί βλάβη στις αρτηρίες των κάτω άκρων, ο ασθενής πρέπει να υποβληθεί σε μέτρηση του σφυροβραχιόνιου δείκτη (ο λόγος της αρτηριακής πίεσης στα σφυρά και τους βραχίονες) και αναλόγως, να οδηγηθεί σε περαιτέρω έλεγχο με Triplex σε ειδικά κέντρα.

Η θεραπεία της νόσου είναι πρωτίστως επεμβατική (αγγειοπλαστική, bypass ή συνδυασμός) και όταν αυτό δεν είναι δυνατόν μπορεί να χορηγηθεί σιλοσταζόλη για την αύξηση της απόστασης βάδισης χωρίς πόνο. Η προσθήκη αντιαιμοπεταλιακών (ασπιρίνης ή κλοπιδογρέλης) είναι απαραίτητη για την προστασία του υπόλοιπου αρτηριακού δικτύου.

 

Ως διαβητικό πόδι ορίζεται η μόνιμη παραμορφωτική βλάβη του άκρου πόδα σε διαβητικούς ασθενείς. Οφείλεται στη διαβητική νευροπάθεια, σε αγγειοπάθεια ή το συνδυασμό τους. Περισσότερα από 50000 διαβητικών πόδια βρίσκονται σε κίνδυνο ανάπτυξης επιπλοκών στη χώρα μας.

Η πρόληψη του διαβητικού ποδιού αφορά απλά, καθημερινά μέτρα και χρήση κατάλληλων υποδημάτων πρόληψης. Μεγάλη προσοχή χρειάζεται κατά την περιποίηση των νυχιών και των κάλων. Η τοπική εφαρμογή χημικών ουσιών για την αφαίρεση των τελευταίων πρέπει να αποφεύγεται. Ιδιαίτερο κίνδυνο εγκαυμάτων διατρέχουν οι ασθενείς με προχωρημένη νευροπάθεια κατά τους χειμερινούς μήνες από την επαφή με θερμαντικά σώματα (σόμπες, αερόθερμα κ.λ.π.) και τους θερινούς από το περπάτημα με γυμνά πόδια σε καυτή άσφαλτο ή άμμο.

Όταν αναπτυχθούν έλκη χρειάζεται ειδική και έγκαιρη αντιμετώπιση για την ταχεία επούλωσή τους και την αποφυγή της λοίμωξης, που μπορεί να οδηγήσει σε ελάσσονα ή ακόμα και μείζονα ακρωτηριασμό. Τα θεραπευτικά υποδήματα είναι θεμελιώδους αξίας. Κάθε διαβητικός με νευροπάθεια δικαιούται τη δωρεάν προμήθεια ενός ζεύγους υποδημάτων και ειδικών πελμάτων κάθε δύο έτη, με επιβάρυνση του ασφαλιστικού του φορέα.

Η παρουσία οποιασδήποτε αλλαγής χρώματος, εκροής υγρού ή κακοσμίας ενός διαβητικού έλκους απαιτεί επείγουσα ιατρική αντιμετώπιση.