Οι βιομηχανίες τροφίμων για να διατηρήσουν τα προϊόντα τους περισσότερο χρόνο προσθέτουν ουσίες που λέγονται συντηρητικά, τα οποία ανήκουν σε μια ευρύτερη ομάδα, τα χημικά πρόσθετα.  

Τα συντηρητικά συμβολίζονται με το γράμμα της ευρωπαϊκής έγκρισης Ε που συνοδεύεται από έναν τριψήφιο αριθμό. Κωδικοποιούνται με τους αριθμούς Ε200-Ε299 και χρησιμοποιούνται σε διάφορα τρόφιμα, κυρίως κρουασάν, έτοιμα κέικ, κρασιά, μπύρες, ζαμπόν, κονσερβοποιημένα κρέατα και ψάρια.

Τι πρέπει να γνωρίζει  ο καταναλωτής για να προστατέψει την υγεία του από τα συντηρητικά;

Οι παράγοντες που επηρεάζουν την επικινδυνότητα των συντηρητικών είναι:

• Αν το συντηρητικό είναι φυσικό ή συνθετικό. Λίγα είναι φυσικά, όπως το γαλακτικό οξύ Ε270,  συντηρητικό για παράδειγμα του γιαουρτιού. Σπάνια ένα φυσικό συντηρητικό προκαλεί επικίνδυνες αντιδράσεις.
• Η ηλικία του κάθε ατόμου που τα καταναλώνει. Επηρεάζονται κυρίως τα βρέφη, τα άτομα τρίτης ηλικίας και ασθενείς, διότι το ανοσοποιητικό τους σύστημα. είναι εξασθενημένο.
• Το στάδιο ζωής στο οποίο βρίσκεται το άτομο, όπως η εγκυμοσύνη ή ο θηλασμός.
• Η ποσότητα του συντηρητικού που καταναλώνεται.
• Το χρονικό διάστημα που καταναλώνεται.

Ποια από τα συντηρητικά μπορούν να έχουν σοβαρές επιπτώσεις στη υγεία μας;

Τα συντηρητικά που μπορούν να προκαλέσουν αλλεργίες στα παιδιά είναι: Βενζοϊκό οξύ και άλατα του Ε210 ως Ε213.

Αιθυλ-4-υδροξυβενζοϊκό οξύ Ε214 και το άλας του E215

Προπυλ-4-υδροξυβενζοϊκό οξύ E216 και το άλας του E217

Μεθυλ-4-υδροξυβενζoϊκό οξύ E218 και το άλας του E219

Διοξείδιο του θείου E220 και οι ενώσεις του (E221 ως Ε227).

Νιτρικά και νιτρώδη άλατα (Ε249, Ε250, Ε251, Ε252).

Το συντηρητικό που πρέπει να αποφεύγουν τα άτομα με νεφρική ανεπάρκεια είναι: Οξικό κάλιο (Ε261)

Καρκινογόνα θεωρούνται τα εξής συντηρητικά σε υψηλές ποσότητες: Νιτρικά και νιτρώδη άλατα Ε249, Ε250, Ε251, Ε252

Συγκεκριμένα:

• Το διοξείδιο του θείου (Ε220) και οι ενώσεις του προκαλούν κρίσεις άσθματος και υπερκινητικότητα σε παιδιά. Να αποφεύγονται από άτομα με βλάβη στο συκώτι και στα νεφρά. Καταστρέφουν τη βιταμίνη Β₁ (γι΄αυτό τρόφιμα όπως δημητριακά και γαλακτοκομικά δεν πρέπει να περιέχουν τέτοια πρόσθετα).
• Τα νιτρώδη και νιτρικά άλατα Ε249, Ε250, Ε251, Ε252 προστίθενται σε τρόφιμα, όπως καπνιστά κρέατα για να τα προστατέψουν από αλλαντίαση.

Τα νιτρώδη άλατα μπορούν να αντιδράσουν με αμίνες και να σχηματίσουν τις επικίνδυνες  νιτροζαμίνες. Αν ο οργανισμός δέχεται μικρές ποσότητες νιτροζαμινών για μεγάλο χρονικό διάστημα, ενισχύεται ο κίνδυνος για την εκδήλωση της καρκινογόνου δράσης τους.

Πώς προστατευόμαστε από τις νιτροζαμίνες;

• Πριν την κατανάλωση κρεατοσκευασμάτων να προσθέτουμε σε αυτά χυμού λεμονιού (πηγή ασκορβικού οξέος).
• Μειωμένη κατανάλωση κρέατος ψημένου στα κάρβουνα ή τηγανητού, καθώς και μειωμένη κατανάλωση αλλαντικών.

Το θετικό είναι ότι οι φορείς που σχετίζονται με την παραγωγή και ασφάλεια τροφίμων όπως ο Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίμων (ΕΦΕΤ), δεν σταματούν τις έρευνες για τα συντηρητικά και για το βαθμό της επικινδυνότητάς τους.

Τι οφείλουμε λοιπόν να κάνουμε για να προστατευτούμε από τα συντηρητικά;

• Να διαβάζουμε τις ετικέτες τροφίμων και ιδίως αυτών που προτιμάμε, για να δούμε τα χημικά πρόσθετα που περιέχουν.
• Να βάζουμε ποικιλία τροφίμων στο καθημερινό διαιτολόγιο μας.
• Να καταναλώνουμε περισσότερα φυσικά συντηρητικά και λιγότερο συνθετικά.
• Όσο μεγαλύτερη επεξεργασία υφίσταται ένα τρόφιμο τόσο πιο πολλά συντηρητικά περιέχει. Μπορούμε να ετοιμάσουμε τη δικιά μας μαρμελάδα  ή το δικό μας ψωμί.
• Για τα βρέφη  έχουν απαγορευτεί επικίνδυνα συντηρητικά σε παιδικές κρέμες. Αποφεύγουμε τις έτοιμες φρουτόκρεμες και πολτοποιούμε μόνοι μας τα φρούτα του μωρού.
• Τέλος, προσοχή δίνουμε στη διατροφή των παιδιών, διότι επηρεάζονται από τα χρωματιστά και νόστιμα βιομηχανοποιημένα τρόφιμα, όπως μπισκότα και  παγωτά. Οφείλουμε να δίνουμε το καλό παράδειγμα και να περιορίζουμε την αγορά τέτοιων προϊόντων. Πριν πάνε στο σχολείο τους ετοιμάζουμε σπιτικό σνακ,  όπως  κέικ ή σάντουιτς. Επίσης, τα φρούτα είναι μια εύκολη και υγιεινή λύση.

Τα συντηρητικά θεωρούνται πια στις μέρες μας «αναγκαίο κακό».  Ας συνεχίσουν λοιπόν τη δουλειά τους και εμείς, ως ευαισθητοποιημένοι πολίτες τη δουλειά μας, που είναι συνεχής ενημέρωση και γνώση.