Ο ηλικιωμένος που πάσχει από το Σακχαρώδη Διαβήτη (Σ.Δ.) και τις επιπλοκές (συννοσηρότητες) του, εκτός από αυτά, έχει να αντιμετωπίσει και διάφορες παθολογικές καταστάσεις που είναι αναμενόμενες, λόγω και της γήρανσης του σώματός του.
Ενδεικτικά: μειωμένη μυϊκή μάζα (σαρκοπενία), μειωμένη οστική πυκνότητα (οστεοπενία-οστεοπόρωση), κατάθλιψη, αλλά και η καθιστική συμπεριφορά, λόγω του σύγχρονου τρόπου ζωής. Όλα αυτά μειώνουν τη λειτουργική ικανότητα και επηρεάζουν τις δραστηριότητες της καθημερινής διαβίωσης.
Όπως είναι γνωστό, ο θεμελιώδης σκοπός για τη διαχείριση του Σ.Δ. είναι ο γλυκαιμικός έλεγχος. Οι 3 ακρογωνιαίοι στόχοι για την επίτευξη αυτού του σκοπού είναι:
- η φαρμακευτική αγωγή
- η σωστή διατροφή
- η άσκηση.
Το 2010, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) διασαφήνισε τη διαφορά μεταξύ σωματικής δραστηριότητας και άσκησης:
- Σωματική δραστηριότητα είναι κάθε σωματική κίνηση, που συνδέεται µε μυϊκή συστολή, η οποία αυξάνει τις ενεργειακές δαπάνες πάνω από τα επίπεδα ανάπαυσης.
- Άσκηση είναι μια κατηγορία εντός της φυσικής δραστηριότητας, ποσοτικοποιημένη σε όγκο, ένταση και συχνότητα, με την οποία κινήσεις δομημένες και με επαναλαμβανόμενο τρόπο, βελτιώνουν ή διατηρούν ένα ή περισσότερα από τα συστατικά της ευεξίας.
Από το 2011, η Παγκόσμια Συνομοσπονδία Φυσικοθεραπείας στη δήλωση πολιτικής (Policy Statement: Physical therapists as exercise experts across the life Span) αναγνωρίζει τους φυσικοθεραπευτές ως ειδικούς στην κίνηση και την άσκηση, με εμπεριστατωμένη γνώση των προδιαθεσικών παραγόντων, της παθολογίας και των πιθανών επιπτώσεων σε όλα τα ανθρώπινα συστήματα και τους θεωρεί ως ιδανικούς επαγγελματίες για την επιλογή, προώθηση, καθοδήγηση, συνταγογράφηση και διαχείριση της άσκησης.
Το πρόγραμμα ασκήσεων για έναν ηλικιωμένο πρέπει να περιλαμβάνει ασκήσεις για την αερόβια ικανότητα, ενδυνάμωσης, ευλυγισίας, ισορροπίας, καθώς και Yoga και Tai Chi.
Τα οφέλη μπορούν να είναι πολλαπλά. Πιο συγκεκριμένα:
- Αερόβια άσκηση: Βοηθά στην αύξηση της καρδιαγγειακής ικανότητας και στην ευαισθησία της ινσουλίνης. Μειώνει την ανάπτυξη περιφερικής νευροπάθειας και την εμφάνιση συννοσηροτήτων και θνησιμότητας (π.χ. έντονο περπάτημα).
- Άσκηση ενδυνάμωσης: Βελτιώνει τη μείωση της γλυκοζιωμένης αιμοσφαιρίνης (Hba1C) και στην αντίσταση της ινσουλίνης. Αυξάνει τη μυϊκή δύναμη και μάζα, όπως και την οστική αντοχή. Προλαμβάνει τη σαρκοπενία και την οστεοπόρωση (π.χ. άσκηση με βαράκια-λάστιχα).
- Άσκηση ισορροπίας: Αναπτύσσει την ισορροπία, την ιδιοδεκτικότητα και τη δύναμη, κυρίως των κάτω άκρων. Μειώνει τον κίνδυνο πτώσεων και ιδιαίτερα σε ασθενείς με παρουσία διαβητικής περιφερικής νευροπάθειας (πρόγραμμα ασκήσεων πρόληψης των πτώσεων-Otago).
- Άσκηση ευλυγισίας (διατάσεις): Μειώνει τον κίνδυνο πτώσεων και η τακτική επανάληψή τους είναι μια κύρια επιλογή σε ένα πρόγραμμα φυσικής κατάστασης (π.χ. διατάσεις αστραγάλων-γονάτων).
- Τα στοιχεία για την ευεργετική επίδραση της Yoga και του Tai Chi δεν είναι τόσο εκτεταμένα ή τόσο υποστηρικτικά όσο για την αερόβια και την άσκηση αντίστασης στον γλυκαιμικό έλεγχο στους ηλικιωμένους. Τέτοιες ασκήσεις μπορούν να συμπεριληφθούν βάσει των ατομικών προτιμήσεων για την αύξηση της ευελιξίας, μυϊκής δύναμης και ισορροπίας, καθώς και για τα ψυχολογικά οφέλη, μείωση στρες και χαλάρωση.
Οι κλινικές οδηγίες-συστάσεις για τους ηλικιωμένους σχετικά με την άσκηση είναι οι ίδιες με τους ενήλικες.
- Τουλάχιστον 150 λεπτά/εβδομάδα μέτριας έως έντονης αερόβιας δραστηριότητας (50-70% της μέγιστης καρδιακής συχνότητας), μοιρασμένα τουλάχιστον σε 3 μέρες/εβδομάδα με διακοπή ενδιάμεσα, όχι περισσότερες από 2 συνεχόμενες μέρες.
- Ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης όλων των μεγάλων μυϊκών ομάδων, 2 ή περισσότερες ημέρες/εβδομάδα.
- Οι ηλικιωμένοι με αυξημένο κίνδυνο πτώσεων και διαβητική περιφερική νευροπάθεια, πρέπει να ακολουθούν πρόγραμμα ασκήσεων ενδυνάμωσης και ισορροπίας.
- Όλα τα άτομα συμπεριλαμβανομένων και αυτών που πάσχουν από Σακχαρώδη Διαβήτη, θα πρέπει να ενθαρρυνθούν να μειώσουν τη χρονική διάρκεια που δαπανούν για καθιστική ζωή, κάνοντας διάλειμμα με το να σηκώνονται όρθιοι ή να περπατούν λίγο μέσα στο χώρο που βρίσκονται για 2-3 λεπτά, κάθε μισή ώρα.
Ο Φυσικοθεραπευτής, αφού λάβει τις απαραίτητες ιατρικές πληροφορίες, θα αξιολογήσει τον ασθενή και θα συνταγογραφήσει το πρόγραμμα εξειδικευμένης θεραπευτικής άσκησης είτε καθοδηγούμενης είτε επιβλεπόμενης.
Το πρόγραμμα πρέπει να προσαρμοστεί για κάθε διαβητικό ηλικιωμένο με βάση τη συννοσηρότητα, τις αντενδείξεις, τις λειτουργικές ικανότητες, τις προτιμήσεις και τους προσωπικούς ρεαλιστικούς στόχους, έτσι μόνο θα είναι αποτελεσματικό και ευχάριστο.
